Odmiany i rasy
Do najcenniejszych ras należą Royal i Imperial o różnobarwnych, dużych kwiatach. Jedna roślina wydaje przeciętnie 3?4 pędy kwiatostanowe w sezonie wegetacyjnym. Rośliny rozmnaża się z nasion, wysiewanych najczęściej od marca do połowy czerwca. Okres kwitnienia jest długi i trwa od października do kwietnia. Częściej niż rasy uprawiane są odmiany. Znanych jest ponad 200 odmian, ale znaczenie w produkcji ma tylko około 30.
Frezja
Wymagania
Frezje można uprawiać w gruncie, w tunelach foliowych oraz w szklarniach ? jasnych i z dobrym systemem wietrzenia. Roślina ta nie wykazuje reakcji fotoperiodycznej, ale jest wrażliwa na natężenie światła. Z tego powodu dla kwitnienia najlepsze są miesiące od lutego do maja oraz wrzesień i październik. Najważniejszym czynnikiem w uprawie frezji jest temperatura, która powinna być dostosowana do stadium rozwoju rośliny. Optymalna temperatura po wysadzeniu bulw wynosi 13?17°C. Gdy rośliny ukażą się nad powierzchnią gleby, co ma miejsce po upływie 4?7 tygodni, obniża się temperaturę do 10?13°C. W czasie miesięcy jesienno-zimowych można ją nawet utrzymywać na poziomie 5?8°C, należy jednak pamiętać, że u roślin otrzymanych z bulw preparowanych tak niskie temperatury niwelują efekt tego zabiegu.
Dla wzrostu tych ostatnich właściwa temperatura wynosi 13°C. Od chwili ukazania się pąków kwiatostanowych ponad liśćmi aż do rozwinięcia kwiatów temperatura powinna wynosić 12?15°C. Zbyt niska temperatura w tym okresie powoduje tworzenie się nietypowych kwiatostanów, a zbyt wysoka zasychanie pąków. Rośliny uprawiane w temperaturze około 20°C prawie nie kwitną. Znajomość wpływu temperatury na frezję wykorzystano dla przyspieszania kwitnienia roślin. Metoda ta opiera się na działaniu określonymi temperaturami na bulwy frezji. Pierwszy etap to poddanie bulw działaniu temperatury 28?31 °C przez okres 3?4 miesięcy (preparowanie), drugi to przechłodzenie bulw w temperaturze 13°C i 9°C w ciągu 3?6 tygodni. Temperatury 28?31 °C wpływają na uzyskanie przez bulwy zdolności kiełkowania i natychmiastowego ukorzenienia się. Z kolei temperatury 9?13°C przyspieszają rpzwój roślin i ich kwitnienie. Podlewanie frezji uzależnia się przede wszystkim od pogody. W czasie słonecznych i ciepłych dni wiosennych rośliny muszą być obficie podlewane, natomiast jesienią i zimą podlewania się ogranicza. Do momentu kwitnienia można również zraszać frezje, zwracając uwagę aby liście wysychały do wieczora. Podlewanie podłoża ogranicza się po przekwitnieniu frezji, a zupełnie przerywa na 2?3 tygodnie przed zbiorem bulw.
Rozmnażanie i przygotowanie materiału sadzeniowego
Frezję można rozmnażać z nasion lub z bulw. Zaletą rozmnażania generatywnego jest duży współczynnik rozmnażania oraz fakt, że przez nasiona nie przenoszą się choroby, zwłaszcza wirusowe. Wadą natomiast jest długi, chociaż u najnowszych mieszańców skrócony już do 6?8 miesięcy okres uprawy oraz otrzymanie niewyrównanego materiału roślinnego. W związku z tym, że frezja jest rośliną obcopylną, należy ją zapylać sztucznie. Najlepiej wiążą nasiona kwiaty zapylane na drugi dzień po rozkwitnięciu. Owocem jest torebka, która dojrzewa w ciągu 2?3 miesięcy. W jednej torebce nasiennej znajduje się około 40 nasion, a 1 g zawiera ich przeciętnie 100 sztuk, chociaż ich liczba zależy od barwy kwiatów.
W miesiącach wiosenno-letnich następuje on po upływie 4?6 tygodni od zakończenia kwitnienia roślin, a jesienią i zimą dopiero po 8?12 tygodniach. Bulwy wykopuje się ostrożnie, gdyż są bardzo wrażliwe na uszkodzenia. Z reguły suche liście same odpadają, w przeciwnym wypadku należy je obciąć. Bulwy umieszcza się w skrzynkach z perforowanym dnem i przez 2?4 dni dosusza w temperaturze 17?20°C. Można to robić w szklarni pod warunkiem, że skrzynki nie będą wystawione na działanie słońca. W kilka dni później przystępuje się dp czyszczenia i sortowania bulw. Czyszczenie polega na usunięciu luźnych łusek oraz chorych i uszkodzonych bulw. Jednocześnie oddziela się bulwy przybyszowe.
Podłoże i nawożenie
Frezje można uprawiać w różnych podłożach byle głęboko spulchnionych, dostatecznie przewiewnych i przepuszczalnych. Najlepsze są ziemie lekkie np, próchniczne piaski lub piaszczyste gleby gliniaste. W przypadku podłoży ciężkich konieczne jest spulchnienie ich do głębokości 50 cm i zdrenowanie. W celu zwiększenia zawartości próchnicy w podłożu, przed sadzeniem bulw, zaleca się na każde 100 m2 powierzchni dodanie 1,5 m3 dobrze rozłożonego obornika. Poza nawożeniem organicznym stosuje się również nawożenie mineralne w postaci: 25 g saletrzaku, 6 g superfosfatu potrójnego, 22 g siarczanu potasowego oraz 5 g siarczanu magnezowego na m2. Frezja ma wyjątkowo duże zapotrzebowanie na potas. Nawożenie potasowe wpływa na zwiększenie plonu i polepszenie jakości kwiatostanów. Często w celu przyspieszenia kwitnienia frezji stosuje się jednorazowe nawożenie siarczanem potasowym w ilości 20 g/m2 na 4 tygodnie przed kwitnieniem. Niekorzystne jest natomiast obfite nawożenie frezji azotem. Powoduje ono silny wzrost wegetatywny roślin, ale jest przyczyną nierównomiernego i opóźnionego kwitnienia. Uprawiając frezję w pojemnikach nawożenie posypowe należy zastąpić płynnym dając 0,2% roztwór składników pokarmowych.
Zabiegi pielęgnacyjne
Oprócz dokarmiania frezję należy podlewać, a także dbać o utrzymanie odpowiedniej temperatury, co osiąga się wietrząc szklarnię i cieniując rośliny od wiosny do początku jesieni. Do specyficznych zabiegów w uprawie frezji należy zakładanie konstrukcji wspierającej i ściółkowanie podłoża.
Rośliny te osiągają często wysokość 80 cm, a nie są sztywne i dlatego wymagają podpór. W zależności od odmiany i siły wzrostu zakłada się 2?3 piętra siatek. Najlepsze są siatki o średnicy oczek wynoszącej 12,5 cm. Dolną siatkę umieszcza się 15 cm nad podłożem, pozostałe w odległości 1 5?20 cm od siebie. Siatki można rozciągnąć na podłożu przed sadzeniem bulw i podnosić je w miarę wzrostu roślin. Ściółkowanie podłoża wykonuje się najczęściej zaraz po wysadzeniu bulw lub siewie nasion. Ma ono na celu zabezpieczenie podłoża przed wysychaniem, a także przed nadmiernym nagrzewaniem. Do ściółkowania używa się torfu wysokiego lub pociętej słomy. Ta ostatnia jest szczególnie zalecana, jeżeli uprawa roślin przypada na miesiące letnie. Stwierdzono, że ściółkowanie wpływa korzystnie na wzrost nowo tworzących się bulw.
Przy uprawie frezji w polu należy dodatkowo zwrócić uwagę na odchwaszczanie roślin. Można do tego celu używać herbicydów np. Tenoranu w ilości 50 g na 10 1 wody na 100 m2. Opryskiwanie wykonuje się w momencie, gdy frezja osiągnie wysokość 10?15 cm, w dzień pochmurny, po uprzednim podlaniu podłoża.
Bukiet z frezji
Zbiór kwiatów
Pędy frezji ścina się w momencie, gdy rozwiną się 1 lub 2 kwiaty w kwiatostanie. W związku z tym, że główny pęd kwiatostanowy ma pędy boczne, zasadą jest ścinanie go ponad najwyższym bocznym rozgałęzieniem. Po rozwinięciu się pierwszych kwiatów w najwyższym bocznym rozgałęzieniu, ścina się je z kolei ponad następnym bocznym pędem. Rośliny otrzymane z dużych bulw tworzą z reguły 2?3 pędy boczne, uzyskane z małych bulw wykształcają najwyżej 1. Frezję sortuje się na trzy wybory. Najwyższe wymagania stawia się kwiatostanom w wyborze I, które powinny posiadać 7 kwiatów osadzonych na pędzie nie krótszym niż 28 cm. Średnica pojedynczego kwiatu musi wynosić 4,5 cm, a jego długość 6,0 cm. W pozostałych wyborach bierze się pod uwagę tylko liczbę kwiatów i długość pędu. W wyborze II liczba kwiatów wynosi 6 sztuk, a długość pędu 24 cm, w wyborze III liczba kwiatów może być o 2 mniejsza, a pęd o 4 cm krótszy.
Dla odmian frezji o pełnych kwiatach wymagania są niższe i wynoszą: dla wyboru I ? 5 kwiatów i 25 cm długości pędu, dla wyboru II ? 4 kwiaty i 20 cm pęd.
Kwiatostany frezji stoją w wazonie około tygodnia. Okres kwitnienia frezji jest stosunkowo krótki i wynosi 4?6 tygodni u roślin wyprodukowanych z nasion, i 2?3 tygodnie u roślin otrzymanych z bulw.
Kwiatostany frezji można przechowywać przez 8?10 dni w chłodni o temperaturze 2°C.