Wierzba lapońska jest gatunkiem rośliny z rodziny wierzbowatych. Występuje w rejonach alpejskich Europy, w Azji, na Półwyspie Skandynawskim także w obrębie koła podbiegunowego. W Polsce występuje tylko w obszarach; w Karkonoszach wschodnich, na Mazurach oraz na Wyżynie Lubelskiej.

Rośnie na torfowiskach, a w górach także w piętrze kosówki. Występuje na miejscach słonecznych, lub częściowo tylko zacienionych.

Wierzba lapońska to roślina wieloletnia, nanofanerofit. Zakwita w klimacie umiarkowanym w czerwcu i lipcu. Roślina owadopylna i miododajna. Nasiona rozsiewane przez wiatr.

Bardzo podobna jest wierzba szwajcarska. Poza słabszym owłosieniem różnice między tymi gatunkami są znikome. W okresie lodowcowym wierzby te były prawdopodobnie jednym gatunkiem i dopiero po rozdzieleniu obszaru ich występowania przez obszary cieplejszego klimatu zaczęly się różnicować.

Liczba chromosomów 2n=38, 76.

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Część jej stanowisk jest chroniona w parkach narodowych; biebrzańskim,karkonoskim i poleskim oraz w rezerwatach przyrody.

Pokrój

Mały krzew o wysokości do 2 metrów, bez rozłogów.

Kwiaty

Roślina dwupienna, kwiaty zebrane w kotki. Kotki żeńskie o przysadkach dwubarwnych; dołem jasnych, lub purpurowych, górą rdzawoczarnych. Słupki siedzące, o zalążniach gęsto owłosionych, szyjkach w dolnej części również owłosionych, znamionach szeroko, łukowato rozchylonych. Kotki męskie dwubarwne, bez szypułek, wydłużone i zielonkawo owłosione. Nitki ich pręcików wolne i nagie, miodnik spłaszczony, jasnozielony. Zaraz po rozwinięciu pylniki i pyłek jest czerwony, w czasie kwitnienia jasnożółty, a po przekwitnięciu ciemnobrunatny.

Pień

Pędy powyginane, lśniące i ciemnobrązowe. Młode są srebrzyście owłosione, starsze brunatne z wiśniowym odcieniem.

Liście

Kształtu jajowatego i wydłużonego, z białoszarym kutnerowatym owłosieniem z dwóch stron (czasem „łysiejącym” z wierzchu), długości najczęściej ok. 8 cm i szerokości ok. 3 cm. Są wyraźnie podwinięte. Nerwacja na spodzie liści słabo widoczna, przylistków brak.

Owoc

Okryta włoskami i pękająca klapami torebka.