Archiwa tagu: topola biała drewno

Topola biała

Inna nazwa: białodrzew

Topola biała jest gatunkiem drzew z rodziny wierzbowatych.

Pierwotnym obszarem występowania tego drzewa jest środkowa i południowa Europa (brak jej w Skandynawii i Irlandii), znaczna część Azji oraz Afryka Północna (Algeria, Maroko, Tunezja, Wyspy Kanaryjskie). Rozprzestrzeniła się także i aklimatyzowała w Australii i Nowej Zelandii, w Afryce i na Azorach. W Europie Północnej sięga do 67° szerokości geograficznej północnej. W Polsce występuje dziko na całym niżu i w niższych położeniach górskich, poza tym jest często sadzona.

Topola biała zasiedla tereny nadrzeczne (często w postaci krzewiastej) i przydroża. Najczęściej spotykana w dolinach dużych rzek niżowych w nadrzecznych łęgach topolowych. Gatunek charakterystyczny dla zespołu Populetum albae. Topola biała może żyć do ok. 150 lat, jest więc rośliną raczej krótkowieczną w porównaniu z wieloma innymi gatunkami drzew. W naszej strefie klimatycznej topole są najszybciej rosnącymi drzewami.

Występuje w odmianach:

  • var. bachofenii Hartig 'Bolleana’ (’Pyramidalis’) + topola piramidalna, topola turkestańska ? kultywar pochodzący z Turkiestanu o wąskiej, wrzecionowatej koronie i zielonkawoszarej korze. Liście na krótkopędach jajowate, na dłuogopędach 5-7 klapowe z wrębnymi i grubo ząbkowanymi klapami. Uprawiany;
  • var. alba (synonim: var. europaea Bugała) ? drzewo z szeroką koroną, młode pnie i konary jasnozielone lub szarobiałe. Liście na krótkopędach przeważnie mniej więcej okrągłe, z zaostrzonym wierzchołkiem, grubo karbowane, na długopędach płytko 3-5 klapowe. Dziko i uprawiana;
  • var. nivea Dippel (albo Aiton, albo Wesm.) (synonim: var. genuina Wesm. 'Nivea’), topola srebrzysta ? drzewo o szerokiej koronie i jasnoszarej korze, z gałęziami silnie pokrytymi białym kutnerem. Liście na krótkopędach eliptyczne, na długopędach 3-5 klapowe z brzegami klapowato ząbkowanymi. Uprawiana.

Pokrój

Wyniosłe drzewo o wysokości do 30 m i szerokiej, kulistej koronie. Wskutek łatwego tworzenia pędów odroślowych czasami również w postaci krzewiastej. Rośnie bardzo szybko.

Pędy

Młode pędy, oraz pączki obficie okryte białym kutnerem. Pączki z wyraźnymi łuskami.

Liście

Ulistnienie skrętoległe. Liście 3-5 klapowe o długości 6-12 cm. Ogonek liściowy długi i bocznie spłaszczony. Duże liście na długopędachmają długi ogonek i są głęboko klapowane. Od góry ciemnozielone i błyszczące, od spodu pokryte kutnerem i wybitnie srebrzyste. Liście na krótkopędach mają brzegi faliste, są mniejsze, eliptyczne-jajowate, nie są klapowane. Boczne nerwy liści nie dochodzą do ząbków. Jesienią przebarwiają się na żółto lub brązowo.

Kwiaty

Topola biała to roślina dwupienna. Kwiaty zebrane w kwiatostany zwane kotkami. Kotki podczas kwitnienia luźno zwisające, męskie ? grube i czerwone,żeńskie ? cienkie i żółtozielone. Kwiaty bez okwiatu. Mają nagie, ząbkowane i kosmato owłosione przysadki. W kwiatach męskich 4-12 pręcików, w żeńskich 1 słupek. Kwitnie od marca do kwietnia, jeszcze przed rozwojem liści, jest wiatropylna. Wytwarza ogromne ilości pyłku ? w jednym kwiatostanie męskim może być do 6 mln ziaren pyłku.

Kora

Ma na pniu mocno spękaną szaro-białą korę. W wyższych częściach pnia kora srebrzystoszara z dużymi przetchlinkami, o charakterystycznym romboidalnym kształcie. Na starszych gałęziach wyraźnie widoczne blizny.

Drewno

Jest miękkie, lekkie, łupliwe, łatwe w obróbce mechanicznej i nie ulegające paczeniu, twardzielowe, łatwo próchniejące. Zawiera bardzo dużo wody.

Owoc

Torebka, która pęka na dwie części. Nasiona bardzo drobne, z włoskami, rozsiewane przez wiatr. Wytwarza ogromne ilości nasion. Podczas rozsiewania można obserwować kłęby nasion z białymi włoskami, przypominające watę. Wiatr może roznosić nasiona na duże odległości, kiełkują one łatwo i szybko, co sprawia, że topola jest gatunkiem pionierskim. Jest jednym z nielicznych drzew w naszym klimacie, których nasiona mogą kiełkować jeszcze w tym samym sezonie wegetacyjnym.

Korzeń

Ma silnie rozwinięty system korzeniowy. Łatwo tworzy odrośla korzeniowe.

Zastosowanie

Drewno topoli białej jest stosowane jako materiał opałowy (o niskiej wartości energetycznej, w porównaniu z innymi drzewami). Używane do produkcji niektórych przedmiotów, np. ołówków, rysownic, zapałek i do wytwarzania sklejki. Wytwarza się też z niej papier (zawiera bardzo dużo w porównaniu z innymi gatunkami drzew celulozy, bo aż 40-50%). Drewno używane jest również w rzeźbiarstwie.

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: zebrane wczesną wiosną pączki (Gemmae Populi). Zawierają glikozydy fenolowe (m.in. salicyna, populina), olejki eteryczne, garbniki, żywice, sole mineralne flawonoidy.

Zbiór i suszenie: zbiera się wczesną wiosną pączki, które jeszcze są zamknięte w lepkich łuskach, suszy w temp. Do 30 °C i przechowuje w szczelnym opakowaniu.

Działanie: moczopędne, słabo napotne, przeciwgorączkowe. Obniża poziom mocznika i innych szkodliwych metabolitów w organizmie. Podobne działanie mają również pączki topoli czarnej, balsamicznej i osiki.

Roślina ozdobna

Topola biała jest często sadzona w parkach, jako roślina ozdobna. Częściej sadzone są okazy męskie, gdyż okazy żeńskie wytwarzając ogromne ilości puchatych nasion (jak pęczki waty) powodują uciążliwe zaśmiecanie terenu. Używana również do zadrzewiania nieużytków.

Topola biała

Topola biała