Inna nazwa: jarząb brzęk

Jarząb brekinia jest gatunkiem drzewa, które należy do rodziny różowatych (Rosaceae).

Drzewo to występuje w Europie, Azji Mniejszej, na Kaukazie i w Afryce Północnej. Najdalej na północy rośnie we wschodniej Danii. Najliczniej rośnie w Europie Południowej i sięga tutaj do wysokości 1200 m n.p.m., zaś najwyżej położone jego stanowiska znajdują się na Kaukazie, gdzie sięga do wysokości 1900 m.

W Polsce jest dość rzadki, występuje na rozproszonych stanowiskach, głównie na niżu. W Karpatach znany jest obecnie tylko z dwóch stanowisk: na Białowodzkiej Górze i w Rożnowie koło zapory. Osiąga u nas południowo-wschodnią granicę zasięgu. Linia przebiega od Gdyni przez Tczew, Ciechocinek, Strzelno, Gołuchów, Wrocław, Strzelin, Ojców i Nowy Sącz.

Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.

Od 2005 roku realizowany jest program reintrodukcji jarzębu brekini w nadleśnictwie Kaliska w Borach Tucholskich.

Jarząb brekinia jest megafanerofitem. Rośnie w świetlistych i suchych zaroślach i lasach.

Najwyżej położone jego stanowisko w Polsce znajduje się na Białowodzkiej Górze (550 m n.p.m.). Wymaga gleb żyznych i głębokich; dobrze rośnie na glebach wapiennych i gliniastych. Jarząb ie rośnie na piaskach, glebach bagiennych i ilastych.

Jarząb brekinia jest odporny na suszę. W młodości dobrze znosi ocienienie (do 8 roku), później potrzebuje dużo światła. Nie jest przystosowany do surowych warunków klimatycznych. Rośnie wolno. Roślina kwitnie w maju-czerwcu. Owoce dojrzewają w październiku ? listopadzie. Zaczyna owocować około 15 roku, owocuje co 3 lata. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Quercetalia pubescenti-petraeae.

Pokrój

Drzewo wysokości do 15-25 m i 60-100 cm pierśnicy, o szerokiej i gęstej koronie i z rozpostartymi konarami. Czasami, gdy rośnie w dużym zwarciu i zacienieniu ma postać krzewu.

Kwiaty

Jarząb ten ma białe kwiaty, zebrane w podbaldachy. Kwiatostany filcowato owłosione, luźne, średnicy do 12 cm.

Pędy

Młode pędy oliwkowoszare, nieco omszone, potem nagie i oliwkowobrązowe (w zimie). Pąki zielone, błyszczące, nagie, z ciemniejszymi brzegami łusek. Pączki szczytowe większe od bocznych.

Liście

Klapowane, pojedyncze, szerokojajowate, długości do 10 cm z 3-5 parami nierówno ząbkowanych i zaostrzonych klap. Dolne klapy dłuższe, prawie poziomo odstające, rozwarte pod kątem prostym, przypominają duże liście głogu. U nasady zaokrąglone lub płytko sercowate, na brzegu drobno piłkowane, osadzone na cienkim, długim ogonku. Liście z brzegu ciemnozielone, pod spodem jaśniejsze. Jesienią przebarwiają się na czerwono i brązowo.

Owoce

Owoce elipsoidalne, podłużniejajowate, brązowe i jasno nakrapiane, długości ok. 1,5 cm, na długich szypułkach, zawierające po dwie pestki.

Drewno

Drewno ma czerwonobrązowe, niekiedy za ciemno zabarwioną twardzielą, drobnosłoiste, twarde, ciężkie; znajduje duże zastosowanie przy wyrobach tokarskich i w meblarstwie.

System korzeniowy

Głęboki z korzeniem palowym.

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Jarząb brekinia jest gatunkiem leczniczym.