Jest to gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych. Roślina rzadka w środowisku naturalnym. Od gatunku tego pochodzi wiele mieszańców uprawianych jako rośliny ozdobne.

Goździk pyszny występuje w Europie i Azji od Japonii poprzez Sachalin, południowo-wschodnią Azję, Syberię i Europę po Półwysep Iberyjski (tutaj ma tylko oderwane stanowiska w Pirenejach i Górach Kantabryjskich). W Europie rośnie głównie w północno-wschodniej i środkowej jej części, sięgając po Bałkany i północną część Półwyspu Apenińskiego. W Polsce występuje głównie na niżu i rzadko w niższych położeniach górskich. Najliczniej występuje w dolinie Wisły koło Krakowa a także Warszawy, m.in. na Bagnie Całowanie oraz na Podkarpaciu. W Karpatach rzadko spotykany w Beskidzie Makowskim, Niskim, Sądeckim, Wyspowym, Kotlinie Jasielsko-Krośnieńskiej, na Pogórzu Dynowskim i Wielickim.

Bylina, hemikryptofit. Kwiaty wonne, przedprątne, kwitną od czerwca do września, zapylane są przeważnie przez motyle. Siedlisko: wilgotne łąki, torfowiska, skraje lasów. Najwyższe jego stanowisko w Polsce znajdowało się na polanie Molkówka (910 m n.p.m.) u podnóży Tatr, jednakże od dawna nie zostało potwierdzone. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla łąk trzęślicowych ze związku (All.) Molinion caeruleae. Liczba chromosomów 2n= 30.

Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia: V).

Jest zagrożony w wyniku zmian w jego siedliskach; osuszania terenów, zaorywania łąk i zmiany tradycyjnego sposobu gospodarowania na łąkach.

Łodyga

Wzniesiona, prosta i rozgałęziająca się, zielonawa lub zielonosina. Wysokość 20-50 cm. Oprócz pędów kwiatowych tworzy również pędy płonne.

Kwiaty

Duże, do 6 cm średnicy. W liczbie przeważnie od kilku do kilkunastu wyrastają na szczytach rozgałęzionej łodygi. Kielich sztywny, długości 20-28 mm i szerokości 3-4 mm, o działkach zrośniętych w rurkę, bladozielony lub różowy. Otoczony jest kilkoma łuskami podkwiatowymi o długości dochodzącej do ? długości kielicha. 5 płatków korony o kolorze od białego do różowego, pociętych dalej niż d połowy długości z niepodzieloną częścią środkową. Słupek z dwoma szyjkami.

Liście

Ulistnienie naprzeciwległe. Liście równowąskolancetowate, całobrzegie, ostro zakończone, bez przylistków, o szerokości 3-5 mm, jednonerwowe.

Owoc

Torebka otwierająca się 4-ząbkami. Nasiona miseczkowate o długości do 3 mm.