Inne nazwy: bulwa, topinambur.

Słonecznik bulwiasty jest  gatunkiem rośliny należącym do rodziny astrowatych.

Roślina ta to bylina, geofit. W środowisku naturalnym występuje na przydrożach, w zaroślach nadrzecznych. Roślina ruderalna. Kwiaty przedprątne, kwitną od lipca do listopada, są owadopylne. W Polsce nasiona przeważnie nie dojrzewają, roślina rozmnaża się z podziemnych bulw pędowych. Bulwy te zawierają do 20% węglowodanu inuliny, nieszkodliwego dla cukrzyków, a zawartość skrobi oraz cukrów prostych jest niewielka. Dzięki takiej zawartości inuliny rośliny znoszą mróz i mogą zimować w glebie w naszych warunkach klimatycznych w przeciwieństwie do ziemniaka. Na wiosnę są smaczniejsze, niż jesienią.

Rodzimym obszarem występowania słonecznika bulwiastego jest Ameryka Północna, ale jako uciekinier z upraw rozprzestrzenił się szeroko na świecie i obecnie rośnie dziko także w Nowej Zelandii, na Azorach, w Ameryce Środkowej i Południowej, na Karaibach, w Azji i Europie. Do Polski sprowadzony został w drugiej połowie XVII w., jako roślina uprawna. Obecnie występuje też w środowisku naturalnym na całym niżu i w niższych położeniach górskich, jako uciekinier z uprawy. Na niektórych stanowiskach jest dość liczny. Status gatunku we florze Polski: kenofit. Według ekologów stanowi zagrożenie dla gatunków rodzimych i należy zaniechać jego uprawy na obszarach chronionych.

Słonecznik bulwiasty jest niewymagający i łatwy w uprawie. Rozmnaża się go głównie z bulw. Rośnie prawie na każdej glebie, jest też odporny na mróz i dość odporny na suszę. Uprawiany jest głównie jako roślina pastewna. Wykorzystuje się bulwy, łodygi i liście.

Łodyga

Wzniesiona, prosta, dorasta do 3,5 metra wysokości. Cała jest szorstko owłosiona.

Liście

Ulistnienie naprzeciwległe. Duże liście o owalnym lub jajowatym kształcie, grubo piłkowane i zaostrzone. Ich dwa dolne nerwy boczne są silnie łukowato wydłużone.

Kwiaty

Zebrane w koszyczki podobne do koszyczków słonecznika, ale mniejsze. Zewnętrzne kwiaty w koszyczku (około 10), to płone kwiaty języczkowe o długości 2,5-4,5 cm, wewnętrzne to drobne kwiaty rurkowe, z których powstają nasiona. Kwiaty języczkowe są żółte, zaś wewnętrzne, rurkowe są pomarańczowe lub brunatne. Koszyczek okryty ciemnozielonymi lub prawie czarnymi i luźno odstającymi listkami okrywy. Kielich przekształcony w pappus w postaci 2-4 łusek.

Część podziemna

Roślina wytwarza rozłogi. Na ich końcach powstają podziemne bulwy pędowe. Jedna roślina wytwarza do kilkudziesięciu bulw o różnej wielkości. Mają one nieregularny i różnorodny kształt.

Zastosowanie

Słonecznik bulwiasty ma jadalne bulwy, jednakże zawierają one inulinę, która przez człowieka nie jest trawiona i w związku z tym bulwy nie nadają się do bezpośredniego spożycia, lecz muszą być poddane specjalnej obróbce. Indianie poddawali je fermentacji w kopcach, podczas której inulina ulega rozkładowi na inne, przyswajalne przez człowieka cukry.

Przetwarzany jest na alkohol, kiszonki oraz od niedawna na chipsy.

Słonecznik ten to roślina pastewna. Topinambur uprawiany był przez Indian jeszcze przed odkryciem Ameryki przez Kolumba. Do Europy został przywieziony w 1615 r, przez francuskiego podróżnika Samuela de Champlain. Przez następne 200 lat jego uprawa stała się popularna w Europie. W czasie I wojny światowej we Francji był jedną z ważniejszych roślin uprawnych. Po wojnie stał się mało popularny, za bardzo kojarzył się ludziom z głodem i wojną. Po II wojnie światowej wrócił do łask, odkryto bowiem jego cenne własności odżywcze i zdrowotne. Obecnie jest uprawiany w Ameryce Północnej, Europie, Rosji, Chinach i Australii. Daje plony porównywalne, lub nawet większe niż ziemniak. W Polsce uprawiany jest na mniejszą skalę.

Jest uprawiany również jako roślina ozdobna ze względu na swoje piękne kwiaty, kwitnące aż do listopada. Istnieją odmiany ozdobne o dużo ładniejszych od typowego gatunku kwiatach. Bywają nieprawidłowo nazywane słonecznikiem ozdobnym.

W Polsce rzadko uprawiany jest także jako roślina alternatywna lub przynęta na dziki.

Słonecznik bulwiasty