Archiwa tagu: biała

Śnieguliczka biała

Śnieguliczka biała (Symphoricarpos albus Duhamel) jest gatunkiem krzewu z rodziny przewiertniowatych.

Roślina ta pochodzi z Ameryki Północnej. Występuje ona tam od Kalifornii po Alaskę. W Europie Środkowej jest rośliną uprawną oraz zdziczałą.

Śnieguliczka biała jest krzewem, którego wysokość wynosi około 1?3 m. Gałęzie tej rośliny są prosto wzniesione, cienkie oraz czworokanciaste. Liście są niebieskawozielone i okrągławoeliptyczne. Mają one około 4 cm długości, są pojedyncze lub klapowane. Kwiaty tego krzewu są różowo-białe, dzwonkowate oraz zebrane w szczytowe nibykłosy.

Śnieguliczka biała jest rośliną miododajną. Jej kwiaty rozwijają się przez całe lato. Dlatego też pszczoły mogą długo zbierać nektar. Roślina ta ma drobny, 5-ząbkowy kielich, 5-łatkową, beczułkowatą, owłosioną wewnątrz koronę,1 słupek oraz 5 pręcików. Owocem tej rośliny są charakterystyczne, białe i gąbczaste jagody.

Śnieguliczka biała jako roślina ozdobna jest często uprawiana w parkach, na skwerach oraz w ogrodach. Roślina ta jest bardzo wytrzymała na mrozy i suszę. Rośnie dobrze na bardzo jałowych, suchych oraz kamienistych glebach. Krzew ten łatwo rozmnaża się z odrostów korzeniowych.

Inna nazwa: śnieguliczka białojagodowa

Śnieguliczka biała

Śnieguliczka biała

Topola biała

Inna nazwa: białodrzew

Topola biała jest gatunkiem drzew z rodziny wierzbowatych.

Pierwotnym obszarem występowania tego drzewa jest środkowa i południowa Europa (brak jej w Skandynawii i Irlandii), znaczna część Azji oraz Afryka Północna (Algeria, Maroko, Tunezja, Wyspy Kanaryjskie). Rozprzestrzeniła się także i aklimatyzowała w Australii i Nowej Zelandii, w Afryce i na Azorach. W Europie Północnej sięga do 67° szerokości geograficznej północnej. W Polsce występuje dziko na całym niżu i w niższych położeniach górskich, poza tym jest często sadzona.

Topola biała zasiedla tereny nadrzeczne (często w postaci krzewiastej) i przydroża. Najczęściej spotykana w dolinach dużych rzek niżowych w nadrzecznych łęgach topolowych. Gatunek charakterystyczny dla zespołu Populetum albae. Topola biała może żyć do ok. 150 lat, jest więc rośliną raczej krótkowieczną w porównaniu z wieloma innymi gatunkami drzew. W naszej strefie klimatycznej topole są najszybciej rosnącymi drzewami.

Występuje w odmianach:

  • var. bachofenii Hartig 'Bolleana’ (’Pyramidalis’) + topola piramidalna, topola turkestańska ? kultywar pochodzący z Turkiestanu o wąskiej, wrzecionowatej koronie i zielonkawoszarej korze. Liście na krótkopędach jajowate, na dłuogopędach 5-7 klapowe z wrębnymi i grubo ząbkowanymi klapami. Uprawiany;
  • var. alba (synonim: var. europaea Bugała) ? drzewo z szeroką koroną, młode pnie i konary jasnozielone lub szarobiałe. Liście na krótkopędach przeważnie mniej więcej okrągłe, z zaostrzonym wierzchołkiem, grubo karbowane, na długopędach płytko 3-5 klapowe. Dziko i uprawiana;
  • var. nivea Dippel (albo Aiton, albo Wesm.) (synonim: var. genuina Wesm. 'Nivea’), topola srebrzysta ? drzewo o szerokiej koronie i jasnoszarej korze, z gałęziami silnie pokrytymi białym kutnerem. Liście na krótkopędach eliptyczne, na długopędach 3-5 klapowe z brzegami klapowato ząbkowanymi. Uprawiana.

Pokrój

Wyniosłe drzewo o wysokości do 30 m i szerokiej, kulistej koronie. Wskutek łatwego tworzenia pędów odroślowych czasami również w postaci krzewiastej. Rośnie bardzo szybko.

Pędy

Młode pędy, oraz pączki obficie okryte białym kutnerem. Pączki z wyraźnymi łuskami.

Liście

Ulistnienie skrętoległe. Liście 3-5 klapowe o długości 6-12 cm. Ogonek liściowy długi i bocznie spłaszczony. Duże liście na długopędachmają długi ogonek i są głęboko klapowane. Od góry ciemnozielone i błyszczące, od spodu pokryte kutnerem i wybitnie srebrzyste. Liście na krótkopędach mają brzegi faliste, są mniejsze, eliptyczne-jajowate, nie są klapowane. Boczne nerwy liści nie dochodzą do ząbków. Jesienią przebarwiają się na żółto lub brązowo.

Kwiaty

Topola biała to roślina dwupienna. Kwiaty zebrane w kwiatostany zwane kotkami. Kotki podczas kwitnienia luźno zwisające, męskie ? grube i czerwone,żeńskie ? cienkie i żółtozielone. Kwiaty bez okwiatu. Mają nagie, ząbkowane i kosmato owłosione przysadki. W kwiatach męskich 4-12 pręcików, w żeńskich 1 słupek. Kwitnie od marca do kwietnia, jeszcze przed rozwojem liści, jest wiatropylna. Wytwarza ogromne ilości pyłku ? w jednym kwiatostanie męskim może być do 6 mln ziaren pyłku.

Kora

Ma na pniu mocno spękaną szaro-białą korę. W wyższych częściach pnia kora srebrzystoszara z dużymi przetchlinkami, o charakterystycznym romboidalnym kształcie. Na starszych gałęziach wyraźnie widoczne blizny.

Drewno

Jest miękkie, lekkie, łupliwe, łatwe w obróbce mechanicznej i nie ulegające paczeniu, twardzielowe, łatwo próchniejące. Zawiera bardzo dużo wody.

Owoc

Torebka, która pęka na dwie części. Nasiona bardzo drobne, z włoskami, rozsiewane przez wiatr. Wytwarza ogromne ilości nasion. Podczas rozsiewania można obserwować kłęby nasion z białymi włoskami, przypominające watę. Wiatr może roznosić nasiona na duże odległości, kiełkują one łatwo i szybko, co sprawia, że topola jest gatunkiem pionierskim. Jest jednym z nielicznych drzew w naszym klimacie, których nasiona mogą kiełkować jeszcze w tym samym sezonie wegetacyjnym.

Korzeń

Ma silnie rozwinięty system korzeniowy. Łatwo tworzy odrośla korzeniowe.

Zastosowanie

Drewno topoli białej jest stosowane jako materiał opałowy (o niskiej wartości energetycznej, w porównaniu z innymi drzewami). Używane do produkcji niektórych przedmiotów, np. ołówków, rysownic, zapałek i do wytwarzania sklejki. Wytwarza się też z niej papier (zawiera bardzo dużo w porównaniu z innymi gatunkami drzew celulozy, bo aż 40-50%). Drewno używane jest również w rzeźbiarstwie.

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: zebrane wczesną wiosną pączki (Gemmae Populi). Zawierają glikozydy fenolowe (m.in. salicyna, populina), olejki eteryczne, garbniki, żywice, sole mineralne flawonoidy.

Zbiór i suszenie: zbiera się wczesną wiosną pączki, które jeszcze są zamknięte w lepkich łuskach, suszy w temp. Do 30 °C i przechowuje w szczelnym opakowaniu.

Działanie: moczopędne, słabo napotne, przeciwgorączkowe. Obniża poziom mocznika i innych szkodliwych metabolitów w organizmie. Podobne działanie mają również pączki topoli czarnej, balsamicznej i osiki.

Roślina ozdobna

Topola biała jest często sadzona w parkach, jako roślina ozdobna. Częściej sadzone są okazy męskie, gdyż okazy żeńskie wytwarzając ogromne ilości puchatych nasion (jak pęczki waty) powodują uciążliwe zaśmiecanie terenu. Używana również do zadrzewiania nieużytków.

Topola biała

Topola biała

Gorczyca biała

Inna nazwa: gorczyca jasna, ognicha

Gorczyca biała jest pospolitą przyprawową rośliną należącą do rodziny kapustowatych(Brassicaceae). W wielu krajach jest uprawiana.

Roślina jednoroczna. Kwitnie od końca maja do początku sierpnia. Roślina miododajna i trująca.

Rodzimy obszar jej występowania to Europa Południowa (Grecja, Włochy, Portugalia i Hiszpania), Afryka Północna, Azja Zachodnia i Pakistan. Rozprzestrzeniła się gdzieniegdzie również poza tymi rejonami swojego pochodzenia. Obecnie występuje również w Polsce jako antropofit zadomowiony.

Łodyga

Prosto wzniesiona, rozgałęziona i szorstko owłosiona; dochodzi do 0,6 metra wysokości, a na dobrej i odpowiednio wilgotnej ziemi nawet wyżej.

Kwiaty

Pachnące, złocistożółte; o 4 działkach kielicha i 4 płatkach korony ułożonych na krzyż (stąd nazwa rodziny), odchylone prawie pod kątem prostym, oraz 6 pręcików (4 dłuższe i 2 krótsze) i l słupek. W czasie kwitnienia wierzchołek kwiatostanu przypomina baldachogrono i ma na obwodzie kwiaty w pełni rozwoju, a w środku kwiaty najmłodsze i pączki kwiatowe.

Liście

Ogonkowe, naprzemianległe, słabo owłosione i wszystkie, włącznie z górnymi, pierzastodzielne, o działkach nierówno i tępo ząbkowanych.

Owoce

Krótkie okrągławe łuszczyny, mocno odchylone na zewnątrz i szorstko owłosione. Dojrzałe łuszczyny pękają, odsłaniając błoniastą przegrodę, do której po obu stronach są przymocowane nasiona. Są one okrągłe, koloru jasnożółtego; dojrzałe bardzo łatwo się osypują.

Korzeń

Białawy, rozgałęziony.

Zastosowanie

Z nasion wytwarza się olejek gorczyczny (Oleum Erucae). Charakteryzuje się on ostrym, piekącym smakiem i zapachem, który pobudza wydzielanie soku żołądkowego i poprawia trawienie.

Młode rośliny, przed kwitnieniem, są dobrą rośliną paszową. Roślina znajduje się w rejestrze roślin uprawnych Unii Europejskiej. Ze względu na krótki okres wegetacji i spory przyrost masy zielonej często siana jako poplon w celu przeorania i wzbogacenia gleby w próchnicę.

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: nasiona gorczycy białej ? Semen Sinapis albae (Semen Erucae). Zawierają 22-35% oleju, 15-18% śluzu, glikozydsynalbinę, białka, sole mineralne i olejki eteryczne.

Działanie: przeciwzapalne, przeczyszczające, powlekające, pobudzające trawienie. Wodny wyciąg z nasion stosuje się wewnętrznie w chorobach przewodu pokarmowego, nieżycie żołądka i jelit, zaparciach i niestrawności. Zewnętrznie wyciągi wodne są używane do płukania przy zapaleniu gardła i migdałków, a poduszki gorczycowe (woreczek wypełniony nasionami) przykłada się do miejsc z bólami reumatycznymi i bolących stawów. Działa drażniąco na skórę i błony śluzowe.

Sztuka kulinarna

Gorczyca biała jest podstawową rośliną, wraz z kolendrą, estragonem i pieprzem, używaną do sporządzania musztard i pieprzu ziołowego. Jest bardzo często stosowanym dodatkiem do wszelkich marynat, tłustych mięs i wędlin, potraw z jaj, sera i do różnych sosów.

Gorczyca biała

Gorczyca biała

Ciemiężyca biała

Inna nazwa: ciemierzyca biała

Ciemiężyca biała to gatunek rośliny z rodziny melantkowatych. Zasięg gatunku obejmuje Europę, Azję Mniejszą, Azję Centralną, Kaukaz oraz Syberię. W Polsce jest rzadko spotykana, większość stanowisk skupia się w Bieszczadach. Najdalej w zachodnim kierunku sięga po Smerek i Dziurkowiec. Poza Bieszczadami spotykana jest tylko na Lubelszczyźnie i tutaj w Woli Różanieckiej znajduje się jedno z jej najliczniejszych stanowisk.

Cała roślina jest silnie trująca. Zatrucie objawia się początkowo osłabieniem i zwolnieniem rytmu serca, a następnie porażeniem mięśni klatki piersiowej uniemożliwiającym oddychanie. Jest to roślina bardzo silnie trująca, już spożycie 1?2 g korzeni może być śmiertelne.

Liczba chromosomów 2n= 16.

Bylina, hemikryptofit. W pierwszych latach życia wytwarza tylko przyziemną rozetę liści. Kwitnie od czerwca do sierpnia, zapylana jest przez muchówki i motyle. Rośnie w wilgotnych lasach, źródliskach, na górskich łąkach. W Bieszczadach występuje na wysokości 560?1325 m n.p.m., najwyżej położone jej stanowisko znajduje się na Krzemieniu.

W Polsce roślina objęta ścisłą ochroną gatunkową. Zagrożona może być zmianą warunków siedliskowych (np. w wyniku osuszania terenów na których występuje), oraz zbieraniem ze stanowisk naturalnych w celach leczniczych.

Łodyga

Łodyga gruba, gęsto owłosiona, dorastająca do 1,5 m wysokości, tworzy się dopiero między 10 a 25 rokiem życia.

Kwiaty

Białawe do jasnożółtych, z zewnątrz zielonkawe, niezróżnicowane na kielich i koronę, o średnicy 10?15 mm, pachnące, zebrane w wiechowaty kwiatostan długości do 50 cm, o bocznych odgałęzieniach wydłużonych, luźnokwiatowych; w górnej części wiechykwiaty męskie ? pręcikowe, dolne obupłciowe.

Liście

Dolne szerokoeliptyczne, o szerokości do 100 mm, górne węższe, jajowatolancetowate, pod spodem krótko owłosione.

Owoc

Owłosiona torebka. Nasiona płaskie, oskrzydlone.

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski (z uprawy): kłącze ciemiężycy z korzeniami ? Rhizoma Veratri cum radicibus. Zawiera silnie toksyczne alkaloidy sterolowe ? protoweratrynę, germerynę, germinę, rubijerwinę, izorubijerwinę (do 1,5%) oraz gorzki glikozyd ? weratramaryna, kwasy organiczne (weratrynowy i chelidonowy). Dawniej stosowana jako środek drażniący skórę i miejscowo znieczulający, obecnie stosowany tylko do produkcji leków gotowych i w weterynarii, jako środek żołądkowy. Wyciągi alkoholowe lub octowe były używane do zwalczania wszawicy.

Ciemiężyca biała

Ciemiężyca biała

Wierzba biała

Inne nazwy: wierzba pospolita, wierzba srebrna.

Jest to gatunek drzewa należący do rodziny wierzbowatych. Rodzimym obszarem jej występowania jest Europa, Azja i Afryka Północna (Algeria, Maroko), rozprzestrzenia się też gdzie indziej. Nie występowała w Skandynawii, Irlandii i Szkocji, ale została tam sprowadzona i jest sadzona jako roślina ozdobna. W Polsce pospolita na całym terytorium. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy. Gatunek typowy w obrębie swego rodzaju.

Drzewo szybko rosnące i dość krótkowieczne. Rośnie przede wszystkim w lasach łęgowych wzdłuż rzek, często tworząc tam wraz z topolami duże skupienia. Preferuje okresowo zalewane, piaszczyste gleby. Występuje również wzdłuż dróg, nad stawami. Często jest sadzona. Dochodzi w górach do wysokości ok. 800 m n.p.m. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Salicion albae i Ass. Salicetum albo-fragilis. Zakwita wczesną wiosną (marzec ? kwiecień), równocześnie z rozwojem liści. Kwiaty zapylane przez owady, nasiona rozsiewane przez wiatr.

 

Pokrój

Drzewo osiągające wysokość do 30 m. Korona szerokorozłożysta. Często w pniu starszych drzew występują spróchniałe dziuple.Gałęzie giętkie.

Pień

Kora szarobrunatna, popękana. Drewno bardzo miękkie i łatwo próchniejące. Roczne gałązki cienkie, młode pędy i pączki owłosione.

Kwiaty

Jest rośliną dwupienną, kwiaty zebrane w kwiatostany zwane kotkami, lub zwyczajowo baziami. Kotki żeńskie w nasadzie luźnokwiatowe, o języczkowatych i nietrwałych przysadkach jasnordzawego koloru. Kwiaty z 1 gruczołem miodnikowym, słupek nagi z siedzącą zalążnią. Kotki męskie z jednobarwnymi przysadkami, dwoma gruczołami miodnikowymi i 2 pręcikami o nitkach owłosionych w dolnej części.

Liście

Wąskie, lancetowate o długości ok. 10 cm. Młode liście obustronnie jedwabiście owłosione, starsze tylko na spodniej stronie. Górna strona liści ciemnozielona, spodnia srebrzysta.

Owoc

Filcowato owłosiona szara torebka. Nasiona bardzo drobne z pęczkiem srebrnych włosków, rozsiewane przez wiatr.

Zastosowanie

Jest często nasadzana przy drogach, na wałach przeciwpowodziowych oraz na brzegach rzek w celu ich umocnienia i zabezpieczenia przed osuwaniem ziemi. Dzięki silnie rozbudowanemu systemowi korzeniowemu i szybkiemu wzrostowi nadaje się również do rekultywacjiterenów i wysypisk śmieci.

Drewno jest powszechnie wykorzystywane jako materiał opałowy.

Niektóre odmiany są uprawiane jako rośliny ozdobne.

Jako roślina pobierająca z podłoża bardzo duże ilości wody sadzona jest na terenach podmokłych i bagnach w celu ich osuszenia.

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: kora (Cortex Salicis) zawiera flawonoidy, kwasy organiczne oraz glikozydy. Najważniejszym z nich jest glikozyd fenolowy ? salicyna. Korę zbiera się z 2 ? 3 letnich gałęzi wczesną wiosną, gdy ruszają soki i łatwo jest ją oddzielić od drewna. Korę suszyć można zarówno w ciemnych, jak i jasnych pomieszczeniach. Do celów leczniczych wykorzystywana może być również korawierzby kruchej, wierzby purpurowej, wierzby pięciopręcikowej i wierzby wiciowej.

Działanie: salicyna ma silne działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i ściągające. Wykorzystywana jest przy takich dolegliwościach i chorobach, jak: ból głowy, przeziębienie przebiegające z gorączką, różne choroby reumatyczne, miażdżyca. Obecnie już nie pozyskuje się do celów leczniczych kory wierzby, gdyż jest zastępowana syntetycznie produkowanym kwasem acetylosalicylowym (nazwa handlowa ?Aspiryna?, ?Polopiryna?). W medycynie ludowej wykorzystywano korę wierzby również do leczenia nerwobólów i jako środka ułatwiającego zasypianie i uspokajającego.

 

Wierzba biała

Wierzba biała