Inna nazwa: białodrzew
Topola biała jest gatunkiem drzew z rodziny wierzbowatych.
Pierwotnym obszarem występowania tego drzewa jest środkowa i południowa Europa (brak jej w Skandynawii i Irlandii), znaczna część Azji oraz Afryka Północna (Algeria, Maroko, Tunezja, Wyspy Kanaryjskie). Rozprzestrzeniła się także i aklimatyzowała w Australii i Nowej Zelandii, w Afryce i na Azorach. W Europie Północnej sięga do 67° szerokości geograficznej północnej. W Polsce występuje dziko na całym niżu i w niższych położeniach górskich, poza tym jest często sadzona.
Topola biała zasiedla tereny nadrzeczne (często w postaci krzewiastej) i przydroża. Najczęściej spotykana w dolinach dużych rzek niżowych w nadrzecznych łęgach topolowych. Gatunek charakterystyczny dla zespołu Populetum albae. Topola biała może żyć do ok. 150 lat, jest więc rośliną raczej krótkowieczną w porównaniu z wieloma innymi gatunkami drzew. W naszej strefie klimatycznej topole są najszybciej rosnącymi drzewami.
Występuje w odmianach:
- var. bachofenii Hartig 'Bolleana’ (’Pyramidalis’) + topola piramidalna, topola turkestańska ? kultywar pochodzący z Turkiestanu o wąskiej, wrzecionowatej koronie i zielonkawoszarej korze. Liście na krótkopędach jajowate, na dłuogopędach 5-7 klapowe z wrębnymi i grubo ząbkowanymi klapami. Uprawiany;
- var. alba (synonim: var. europaea Bugała) ? drzewo z szeroką koroną, młode pnie i konary jasnozielone lub szarobiałe. Liście na krótkopędach przeważnie mniej więcej okrągłe, z zaostrzonym wierzchołkiem, grubo karbowane, na długopędach płytko 3-5 klapowe. Dziko i uprawiana;
- var. nivea Dippel (albo Aiton, albo Wesm.) (synonim: var. genuina Wesm. 'Nivea’), topola srebrzysta ? drzewo o szerokiej koronie i jasnoszarej korze, z gałęziami silnie pokrytymi białym kutnerem. Liście na krótkopędach eliptyczne, na długopędach 3-5 klapowe z brzegami klapowato ząbkowanymi. Uprawiana.
Pokrój
Wyniosłe drzewo o wysokości do 30 m i szerokiej, kulistej koronie. Wskutek łatwego tworzenia pędów odroślowych czasami również w postaci krzewiastej. Rośnie bardzo szybko.
Pędy
Młode pędy, oraz pączki obficie okryte białym kutnerem. Pączki z wyraźnymi łuskami.
Liście
Ulistnienie skrętoległe. Liście 3-5 klapowe o długości 6-12 cm. Ogonek liściowy długi i bocznie spłaszczony. Duże liście na długopędachmają długi ogonek i są głęboko klapowane. Od góry ciemnozielone i błyszczące, od spodu pokryte kutnerem i wybitnie srebrzyste. Liście na krótkopędach mają brzegi faliste, są mniejsze, eliptyczne-jajowate, nie są klapowane. Boczne nerwy liści nie dochodzą do ząbków. Jesienią przebarwiają się na żółto lub brązowo.
Kwiaty
Topola biała to roślina dwupienna. Kwiaty zebrane w kwiatostany zwane kotkami. Kotki podczas kwitnienia luźno zwisające, męskie ? grube i czerwone,żeńskie ? cienkie i żółtozielone. Kwiaty bez okwiatu. Mają nagie, ząbkowane i kosmato owłosione przysadki. W kwiatach męskich 4-12 pręcików, w żeńskich 1 słupek. Kwitnie od marca do kwietnia, jeszcze przed rozwojem liści, jest wiatropylna. Wytwarza ogromne ilości pyłku ? w jednym kwiatostanie męskim może być do 6 mln ziaren pyłku.
Kora
Ma na pniu mocno spękaną szaro-białą korę. W wyższych częściach pnia kora srebrzystoszara z dużymi przetchlinkami, o charakterystycznym romboidalnym kształcie. Na starszych gałęziach wyraźnie widoczne blizny.
Drewno
Jest miękkie, lekkie, łupliwe, łatwe w obróbce mechanicznej i nie ulegające paczeniu, twardzielowe, łatwo próchniejące. Zawiera bardzo dużo wody.
Owoc
Torebka, która pęka na dwie części. Nasiona bardzo drobne, z włoskami, rozsiewane przez wiatr. Wytwarza ogromne ilości nasion. Podczas rozsiewania można obserwować kłęby nasion z białymi włoskami, przypominające watę. Wiatr może roznosić nasiona na duże odległości, kiełkują one łatwo i szybko, co sprawia, że topola jest gatunkiem pionierskim. Jest jednym z nielicznych drzew w naszym klimacie, których nasiona mogą kiełkować jeszcze w tym samym sezonie wegetacyjnym.
Korzeń
Ma silnie rozwinięty system korzeniowy. Łatwo tworzy odrośla korzeniowe.
Zastosowanie
Drewno topoli białej jest stosowane jako materiał opałowy (o niskiej wartości energetycznej, w porównaniu z innymi drzewami). Używane do produkcji niektórych przedmiotów, np. ołówków, rysownic, zapałek i do wytwarzania sklejki. Wytwarza się też z niej papier (zawiera bardzo dużo w porównaniu z innymi gatunkami drzew celulozy, bo aż 40-50%). Drewno używane jest również w rzeźbiarstwie.
Roślina lecznicza
Surowiec zielarski: zebrane wczesną wiosną pączki (Gemmae Populi). Zawierają glikozydy fenolowe (m.in. salicyna, populina), olejki eteryczne, garbniki, żywice, sole mineralne flawonoidy.
Zbiór i suszenie: zbiera się wczesną wiosną pączki, które jeszcze są zamknięte w lepkich łuskach, suszy w temp. Do 30 °C i przechowuje w szczelnym opakowaniu.
Działanie: moczopędne, słabo napotne, przeciwgorączkowe. Obniża poziom mocznika i innych szkodliwych metabolitów w organizmie. Podobne działanie mają również pączki topoli czarnej, balsamicznej i osiki.
Roślina ozdobna
Topola biała jest często sadzona w parkach, jako roślina ozdobna. Częściej sadzone są okazy męskie, gdyż okazy żeńskie wytwarzając ogromne ilości puchatych nasion (jak pęczki waty) powodują uciążliwe zaśmiecanie terenu. Używana również do zadrzewiania nieużytków.
Topola biała