Rozmaryn lekarski jest gatunkiem krzewu, należącym do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.). Występuje w stanie dzikim w rejonie Morza Śródziemnego: Azory, Madera, Wyspy Kanaryjskie, Algieria, Maroko, Tunezja, Cypr, Turcja, dawna Jugosławia, Grecja, Włochy, Francja, Portugalia, Hiszpania. Jest uprawiany w wielu krajach świata.

Na świecie hoduje się mnóstwo odmian, m.in. płożących się, karłowatych, różnie ulistnionych czy różnie ubarwionych. Między innymi:

• Huntigton Carpet – krzew o szerokim pokroju i niebieskich kwiatach;
• Majorka Pink – o wzniesionym pokroju i różowych kwiatach;
• Benenden Blue – o jaskrawoniebieskich kwiatach;
• Lockwood de Forest – szerokorozłozysty krzew o ciemnoniebieskich kwiatach;
• Prostatus – odmiana płożaca się, szczególnie nadająca się do obsadzania murków i do doniczek.

Pokrój

Aromatyczny, wiecznie zielony krzew o wysokości do 2 m.

Łodyga

Czterokancista, drewniejąca w drugim roku.

Kwiaty

Niebieskie lub różowe z odcieniami, o dwuwargowym, dzwonkowatym. 5-ząbkowym kielichu. Korona owłosiona z 2-łatkową wargą górną i 3-łatkową dolną; środkowa warga dolnej wargi jest odgięta i mocno wklęsła. W środku 2 pręciki i 1 słupek. Roślina miododajna, owadopylna.

Liście

Równowąskolancetowate, skórzaste, brzegiem podwinięte, na wierzchu ciemnozielone, spodem kutnerowate.

Owoc

Rozłupnia.

Zastosowanie

Z liści otrzymuje się antyseptyczny środek do mycia przyborów w łazience, a dodane do kąpieli pobudzają krążenie krwi.

Sztuka kulinarna

Rozmaryn lekarski jest rośliną przyprawowa, używaną przede wszystkim w kuchni hiszpańskiej, bałkańskiej, meksykańskiej do mięs, wędlin i sosów. Kwiaty dodaje się do sałatek, a kandyzowanymi ozdabia się potrawy. Łodyga może być używana jako szpikulec do szaszłyków ? nadaje im niepowtarzalny zapach i smak.

Roślina ozdobna

W Polsce jest uprawiany w doniczkach jako roślina pokojowa. Jest to „staroświecka” roślina uprawna ? jedna z najdawniej uprawianych u nas roślin doniczkowych. Latem można go przetrzymywać na werandach, balkonach, w ogródku.

Roślina lecznicza

Rozmaryn lekarski zawiera olejki ? cyneol, pinen, cymen, borneol.

Działanie: odkażające, pobudzające, wzmacnia pamięć.

Roślina uprawna

Uprawiano ją już w starożytnym Rzymie, Egipcie i Grecji. Obecnie do największych producentów należą Francja, Hiszpania, Włochy, Grecja i Meksyk.