Jest to gatunek rośliny należącej do rodziny astrowatych. Występuje w rejonach alpejskich południowej i centralnej Europy, dosyć często na terenie Polski południowej (Beskidy, Pieniny, Tatry, Sudety), Wyżynie Woźnicko-Wieluńskiej (Rębielice Królewskie), rzadko na niżu.

Dziewięćsił bezłodygowy to roślina dwuletnia, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do września. Kwiatostan otwiera się tylko w słońcu, a zamyka się pod wpływem zwiększonej wilgotności powietrza, co postrzegane jest jako zwiastun nadchodzącego deszczu. Występuje na suchych murawach i obrzeżach lasów na terenach górzystych do 2800 m n.p.m., często na wzgórzach wapiennych, także niżej. Preferuje gleby o odczynie obojętnym lub zasadowym, ubogie, piaszczysto-gliniaste. Rośnie w miejscach nasłonecznionych. Liczba chromosomów 2n=20.

Rozmnaża się go przez nasiona, które wysiewa się jesienią. Na stałe miejsce sadzonki wysadza się wiosną. Wymaga jałowej piaszczysto-gliniastej gleby o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym i o niedużej wilgotności. Stanowisko słoneczne.

W Polsce dziewięćsił bezłodygowy podlega ścisłej ochronie. Dawniej był masowo zbierany dla celów dekoracyjnych. Obecnie jest zagrożony przez działalność gospodarczą oraz zarastaniem przez wyższą roślinność wskutek zaprzestania użytkowania śródleśnych polan.

Łodyga

Przeważnie brak łodygi i stąd pochodzi gatunkowa nazwa rośliny.

Kwiaty

W środku rozety umiejscowiony jest duży srebrzystobiały, rozwarty koszyczek, przypominający pojedynczy kwiat. Ma średnicę 7?15 cm, łuski okrywy mają na brzegach rozgałęzione kolce. Wewnętrzne łuski okrywy biało lśniące, długości 3?5 cm. Kwiatostan złożony wyłącznie z kwiatów rurkowatych.

Liście

Pierzaste, powcinane, kolczasto zakończone, tworzące rozetę. Na spodniej stronie słabo pajęczynowate. Rozeta rozpostarta tuż przy gruncie, osiąga do 15 cm średnicy.

Owoce

Niełupka o długości 4?6 mm z puchem kielichowym 15?17 mm. Włoski puchu zrośnięte w nasadzie pęczkami po 5?8. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.

Korzeń

Gruby, palowy, słabo rozgałęziony i drewniejący.

Zastosowanie

Roślina ozdobna

Dziewięćsił bezłodygowy wykorzystywany jest przy aranżacji ogródków skalnych. Zasuszone kwiatostany nadają się na zimowe bukiety.

Roślina lecznicza

Już w Średniowieczu uważany był za roślinę tego rodzaju. Korzeń wykorzystywany był jako środek napotny lub moczopędny, a także przy zaburzeniach trawienia.

Skład chemiczny: surowiec zawiera olejek eteryczny (1-2%) o działaniu bakteriobójczym, garbniki i inulinę.

Zbiór i suszenie: korzeń zbierany jest jesienią i po oczyszczeniu suszony w warunkach naturalnych.

Działanie: przeciwbakteryjne, napotne, moczopędne i przeciwgorączkowe. W wyższych dawkach także przeczyszczające i wymiotne. Stosowany jest wewnętrznie przy zaburzeniach trawienia, zaparciach, oraz przy braku apetytu i przeziębieniach.

Sztuka kulinarna

W niektórych krajach europejskich (np. Szwajcaria, Włochy) dno koszyczków kwiatowych spożywane było jako jarzyna, tak jak karczochy.

Wzornictwo i sztuka

Stylizowane przedstawienie dziewięćsiła jest klasycznym motywem sztuki podhalańskiej.