Archiwum kategorii: Rośliny lecznicze

Fiołek ogrodowy

Fiołek ogrodowy (Viola ×wittrockiana Gams) jest gatunkiem rośliny dwuletniej z rodziny fiołkowatych. Roślina ta jest mieszańcem, tj. powstała w wyniku skrzyżowania trzech dzikich gatunków fiołka: trójbarwnego, żółtego oraz ałtajskiego. W Polsce fiołek jest bardzo często uprawiany jako roślina ozdobna. Zdarza się, iż przejściowo dziczeje (efemerofit).

Fiołek ogrodowy jest rośliną o wysokości do 25 cm. Łodygi pokładają się lub są wzniesione, mięsiste i czterograniaste. Dolne liście są jajowatosercowate, zaś górne są podłużnie lancetowate. Kwiaty tej rośliny są niemal we wszystkich kolorach. Jest to jeden z nielicznych gatunków roślin, u których można spotkać bardzo ciemne kwiaty (prawie czarne). Kwiaty fiołka są duże (o średnicy do 12 cm). Wyrastają one pojedynczo na długich szypułkach z kątów liści. Kielich jest pięciodziałkowy. Roślina ma koronę o pięciu wolnych płatkach. Boczne płatki skierowane są do góry. Nakrywają one brzegi płatków górnych. Jeden słupek posiada główkowate i owłosione znamienie.

Fiołek ogrodowy jest rośliną ozdobną, która jest uprawiana w ogromnej liczbie odmian. Głównie wykorzystywany jest do obsadzania rabat, skrzynek balkonowych oraz okien. Jest on uprawiany na kwiaty cięte.

W ziołolecznictwie napar z ziela bratka (dokładnie fiołka trójbarwnego) wykorzystuje się przy wspomaganiu leczenia przewlekłych schorzeń układu moczowego, chorób skóry na tle zaburzeń przemiany materii (trądzik, wysypki i egzemy).

Nasiona tej rośliny są wysiewane w końcu czerwca albo na początku lipca, następnie pikuje się je do rozsadnika. Na początku września albo na wiosnę następnego roku wysadza się ją na stałe miejsce. Sadzonki są raczej mrozoodporne, choć dobrze jest okryć je na zimę gałązkami drzew iglastych. Bratek nie ma specjalnych wymagań co do gleby. Rośnie najlepiej na stanowisku słonecznym albo półcienistym. Kwitnie od kwietnia do końca czerwca. Należy roślinę tę usunąć po przekwitnięciu należy.

Inne nazwy: bratek ogrodowy, bratek 

Fiołek ogrodowy

Fiołek ogrodowy

Jeżówka purpurowa

Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea (L.) Moench.) jest gatunkiem rośliny z rodziny astrowatych. Pochodzi ona z Ameryki Północnej. We florze Polski czasami przejściowo dziczeje z upraw (efemerofit).

Roślina ta ma około 1-1,5 m wysokości. Liście jeżówki są ciemnozielone, jajowato-lancetowate i całobrzegie. Dolne liście są grubo ząbkowane. Kwiaty tej rośliny są zebrane w koszyczek o średnicy około 10 cm. Brzeżne kwiaty języczkowe są duże i mają purpurowy kolor. Pomarańczowobrązowe są wewnętrzne kwiaty rurkowe. U odmian ozdobnych kwiaty mają także inne barwy.

W Polsce roślina ta jest całkowicie odporna na mróz (strefy mrozoodporności 3-10). Jeżówka purpurowa wymaga stanowiska w pełnym słońcu oraz żyznej gleby. Ściółkowanie jest wskazane. Po przekwitnięciu kwiatostany należy obciąć.  Roślinę tę rozmnaża się przez podział lub przez sadzonki. Jeżówka źle znosi przesadzanie.

Jest rośliną ozdobną. Doskonale nadaje się na kwiat cięty. Uprawiana jest również jako roślina rabatowa w ogrodach.

Jeżówka purpurowa jest także rośliną leczniczą. Można spotkać leki oparte na wyciągu z jeżówki purpurowej, choć ich działanie na przeziębienie podawane jest w wątpliwość.

Jeżówka purpurowa

Jeżówka purpurowa

Opornik łatkowaty

Opornik łatkowaty (Pueraria montana (Lour.) Merr. var. lobata (Willd.) Maesen & S. M. Almeida ex Sanjappa & Predeep) jest odmianą gatunku Pueraria montana. Jest to pnącze z rodziny bobowatych.

Roślina ta naturalnie występuje w Azji południowo-wschodniej, a także na wyspach Oceanii. Gatunek ten został zawleczony do południowej Afryki, Ameryki Północnej i Środkowej,  centralnej Azji, Kaukazu oraz na Ukrainę. Roślina ta jest chwastem.

Opornik łatkowaty jest pnączem o drewniejącej łodydze, której długość sięga 30 m. W górnej części jest owłosione. Liście opornika są trójlistkowe oraz mają duże, szerokojajowate listki. Kwiaty tego pnącza są barwy purpurowej i są zebrane w grona długości do 30 cm. Wyrastają one w kątach liści. Owoc tej rośliny to owłosiony strąk o długości blisko 5 cm, który zawiera kilka nasion. Korzeń opornika jest duży i bulwiasty.

Opornik łatkowaty jest rośliną leczniczą. Surowcem zielarskim są wysuszone korzenie oraz czasami kwiaty. Korzeń jest stosowany od czasów starożytnych (w chińskiej medycynie) w leczeniu migreny, alergii, niewydolności naczyń wieńcowych, nadciśnienia tętniczego, biegunki. Stosowany jest także w leczeniu choroby alkoholowej oraz przeziębienia, grypy oraz gorączki. Pnącze to jest bogate w izoflawonoidy.

Jest to także roślina włóknista – w Chinach gatunek ten był wykorzystywany jako źródło włókna tekstylnego oraz olinowania.

Inna nazwa: kudzu

Opornik łatkowaty

Opornik łatkowaty

Czepota puszysta

Czepota puszysta (Uncaria tomentosa, Willd., DC.), która jest zwana także zwyczajowo: koci pazur jest gatunkiem pnącza należącego do rodziny marzanowatych.

Roślina ta pochodzi z północnej i zachodniej części Ameryki Południowej, Środkowej oraz Karaibów.

Czepota puszysta to duża liana, która dorasta do 30 m wysokości. Łodyga tego pnącza jest czworokanciasta (młoda omszona, starsza naga). Roślina ta liście ma sercowate do jajowatych, które są krótkoogonkowe z czerwonawym nerwem głównym oraz dwoma kolcami u nasady. Kwiaty czepoty są zebrane w główkowate kwiatostany, które wyrastają z kątów liści. Korona jest nietrwała, pomarańczowa i osiąga do 8 mm długości. Ponadto posiada cztery pręciki i jeden słupek. Owoc tej rośliny jest w formie torebki.

Czepota puszysta jest rośliną leczniczą, którą od wieków stosują plemiona indiańskie ze względu na właściwości lecznicze. Roślina ta pomaga zwiększyć odporność organizmu (obecność alkaloidów oksoindolowych, które pobudzają zwiększanie ilości fagocytów oraz wykazującą zdolność hamowania agregacji płytek krwi).

Surowcem zielarskim tej rośliny są liście, kora i korzeń. To właśnie z nich produkuje się preparaty lecznicze.

W USA i Kanadzie, gdzie szerzej przebadano substancje aktywne czepoty, pewne preparaty otrzymywane z tej rośliny są dopuszczone do handlu jako tzw. suplementy żywieniowe. W Polsce preparaty z tej rośliny nie są uznane za leki, ale występują na rynku jako suplementy diety (w herbatach ziołowych, paście do zębów oraz w kapsułkach).

Czepota puszysta

Czepota puszysta

Grążel żółty

Inna nazwa: bączywie

Grążel żółty jest gatunkiem byliny wodnej z rodziny grzybieniowatych.

Roślina ta występuje w niemal całej Europie oraz w środkowej i zachodniej Azji. W Polsce na niżu jest rośliną pospolitą.

Gatunek tej jest objęty w Polsce częściową ochroną gatunkową.

Grążel żółty preferuje wodne zbiorniki stojące lub wolno płynące (stawy, przybrzeżne strefy jezior, starorzecza, zakola rzek i rzeki o wolnym nurcie). Występuje w wodach bogatych w składniki organiczne (eutroficznych), mających muliste, lub piaszczysto-muliste dno. Wybiera miejsca osłonięte od wiatru.

Kwitnie od maja do września. Zapylany jest przez muchówki (czasami jest samopylny). Podczas dojrzewania owoce oddzielają się od szypułki, przez jakiś czas są unoszone przez wodę i dopiero pękają. Nasiona są jajowatego kształtu, brunatne i otoczone galaretowatym śluzem, w którym znajdują się pęcherzyki powietrza umożliwiające ich unoszenie się na wodzie.

Grążel żółty jest rośliną trującą (zawiera nufarynę, nufarydynę, nufarolidynę i pochodne tioalkaloidów – alkaloidy znajdujące się w roślinie działają porażająco na korę mózgową).

Zastosowanie

Roślina ozdobna

Grążel żółty jest  wykorzystywany jako ozdobna bylina wód parkowych, przydomowych oczek wodnych, dużych akwariów. Do celów tych wykorzystuje się zwykle odmiany pełnokwiatowe.

Roślina lecznicza

Roślina ta wykorzystywana jest w homeopatii.

Grążel żółty

Grążel żółty

Kuklik pospolity

Kuklik pospolity jest gatunkiem rośliny wieloletniej, która należy do rodziny różowatych.

Występuje w Afryce Północnej, Azji, Europie. Można go również spotkać w Australii i Nowej Zelandii. W Polsce jest pospolity na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Rośnie pospolicie w lasach liściastych i mieszanych, zaroślach, rowach, zrębach, śmietniskach.

Kuklik pospolity jest byliną i hemikryptofitem. Jest rośliną azotolubną. Kwitnie od maja do września. W dojrzałych kwiatach pylniki pręcików są odchylone na zewnątrz. Owoce rozsiewane są przez zwierzęta.

Łodyga

Łodyga jest wyprostowana, sztywna i miękko owłosiona. Wysokość zazwyczaj wynosi około 30-60 cm.

Liście

Liście wyrastają na długich szypułkach, miękkoowłosione, dolne ? przerywano-lirowato-pierzaste, górne trzylistkowe.

Kwiaty

Kwiaty kuklika pospolitego są żółte. W czasie kwitnienia są wzniesione do góry – kielich z kieliszkiem. Płatki korony są pięciokrotne, odwrotnie jajowate u nasady klinowate, bez dłuższego paznokcia. Są przedprątne, zapylane przez owady, które przylatują do nektaru wydzielanego przez zielony pierścieniowaty miodnik.

Owoce

Owocami kuklika pospolitego są niełupki krótko haczykowato owłosione.

Kłącze

Kłącze tej rośliny jest czerwonobrunatne i stożkowate. Ma gorzki smak i zapach (podobny do goździków).

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: korzeń – zawiera geinę (glikozyd), garbniki (do 30%), kwasy organiczne (galusowy, kawowy, chlorogenowy), flawonoid oraz eugenol (olejek eteryczny).

Działanie: kuklik pospolity dawniej stosowany był jako środek przeciwbiegunkowy, wzmacniający, ściągający i antyseptyczny w chorobach żołądka i malarii. Używany był do płukania jamy ustnej, aby wzmocnić dziąsła i zęby.

Kuklik pospolity

Kuklik pospolity