Inne nazwy: oliwnik europejski, oliwka uprawna, drzewo oliwne

Oliwka europejska jest gatunkiem drzewa należącym do rodziny oliwkowatych. Jest nieznany ze stanu naturalnego. Uprawiany jest w rejonie Morza Śródziemnego i wielu innych obszarach o ciepłym klimacie: Wyspy Kanaryjskie, Krym, Kaukaz, południowo-zachodnia Afryka, Indie, Japonia, Kalifornia, Bermudy, Jamajka, Ameryka Południowa.

Jest to roślina niewymagająca, uprawiana na glebach wapiennych, kamienistych, o małym nawilgoceniu, ale wymaga stanowisk dobrze nasłonecznionych.

Pokrój

Wiecznie zielone, niezbyt wysokie drzewo lub duży krzew osiągające od 4 do 12 m wysokości. Zarówno drzewo jak i krzew wytwarza liczne odrosty korzeniowe. Młode gałązki pokryte są łuskowatymi włoskami. Jest rośliną bardzo długowieczną, może żyć nawet do 1000 lat.

Pień

Zazwyczaj krzywy i sękowaty, szczególnie u starszych egzemplarzy, obfitujący w liczne narośla.

Liście

Małe, całobrzegie, naprzeciwległe, szerokolancetowate do podłużnie owalnych. Z wierzchu ciemnozielone, spodem srebrzysto-popielate, pokryte podobnie jak gałązki włoskami. Na roślinie utrzymują się od 2 do 3 lat.

Kwiaty

Zebrane w 10 do 40 kwiatowe wiechy. Kwiaty pachnące, małe, o czteroząbkowym kielichu, korona krótkorurkowa, biaława o czterech łatkach. Słupek jeden, pręciki dwa.

Owoce

Przed dojrzeniem ma barwę szarozieloną, po dojrzeniu ? zielonkawy, fioletowoczarny do czarnego. Zarówno mezokarp, jak i pestka, zawiera od 25 do 60% tłuszczu. Owoce oliwek są jadalne, bardzo często się je stosuje do przygotowania różnych potraw.

Drewno

Trwałe, używane w stolarstwie i snycerstwie.

Zastosowanie

Oliwki zielone i czarne pochodzą z tych samych roślin. O kolorze decyduje etap dojrzewania owoców, na którym zostają zerwane (zielone zbierane są wcześniej).

Sztuka kulinarna

Świeże owoce oliwki europejskiej spożywa się na surowo, są one jednak nietrwałe, dlatego konserwuje się je solą, solanką albo marynuje woccie lub kwasie mlekowym. Przed konserwacją często są drylowane, a w miejsce pestki nadziewane kaparami, papryką lub anchois. Najważniejszym zastosowaniem oliwek jest otrzymywanie oleju zwanego oliwą. Uzyskuje się go z całkowicie dojrzałych owoców przez tzw. „tłoczenie na zimno” (w temp. pokojowej i umiarkowanym ciśnieniu). W wyniku takiego procesu otrzymuje się najlepszą oliwę, tzw. dziewiczą (łac. Oleum virgineum, wł. ?Olio extra vergine di oliva?). Poprzez wirowanie uwalnia się ją z zanieczyszczeń i rafinuje. Jest ona całkowicie czysta i prawie bezbarwna. Przez dalsze tłoczenie (przy zwiększonym ciśnieniu) otrzymuje się jasnożółtą oliwę prowansalską (Oleum optimum), również odznaczającą się wysoką jakością. Wreszcie, stosując podwyższoną temp. i wysokie ciśnienie otrzymuje się żółtą, opalizującą oliwę techniczną (Oleum commune).

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: liść oliwki ? Oleae folium

Roślina kosmetyczna

Oliwa z oliwek stosowana jest do mycia wrażliwej cery i ochrony suchej i wiotczejącej, zarówno w stanie nieprzetworzonym jak i w maseczkach, kremach i innych kosmetykach.

Roślina uprawna

Oliwka europejska jest uprawiana co najmniej od 5500 lat w Egipcie, rozpowszechniona w basenie Morza Śródziemnego przez Fenicjan.