Szalej jadowity to bylina, znana również pod wieloma innymi nazwami (bzducha, cykuta, szaleń, pitraszyca wodna itp.), górą rozgałęziona, wykształcająca bulwiaste kłącze puste wewnątrz (podzielone na komory powietrzne). Łodyga jest rurkowata (pusta w środku), drobno bruzdkowana, dorasta do 60-120 cm. Liście są 2-3-krotnie pierzaste, z małymi, brzegiem ostro piłkowanymi, lancetowatymi odcinkami. Kwitnie od lipca do sierpnia. Białe kwiaty są zebrane w 8-12-szypułkowe baldachy. Kuliste owoce są brązowożółte z ciemnobrązowymi, nitkowatymi żeberkami.
Występowanie: Europa Północna i Środkowa; im bardziej na południe, tym rzadszy, w górach nie występuje. Rośnie tylko w miejscach wilgotnych; na bagnach, w rowach, na brzegach wód, niekiedy także na wpół zanurzony.
Trucizna: we wszystkich częściach rośliny, głównie jednak w korzeniu, znajdują się alkaloidy, cykutoksyna i cykutol. Zatrucia, zwłaszcza dzieci, zdarzają się stosunkowo często, prawdopodobnie na skutek żucia słodkawego korzenia. Do zatruć może prowadzić także pomylenie szaleju z selerem, pasternakiem, pietruszką, a nawet marchwią. Dawkę śmiertelną stanowią 2-3 g świeżej rośliny.
Działanie trucizny: główną trucizną jest cykutoksyna, działająca skurczowo.
Objawy zatrucia to:często już po kilku minutach od spożycia trucizny pojawiają się palące bóle w ustach i gardle, połączone z nudnościami i wymiotami; ograniczenie pola widzenia, ciężkie drgawki, podobne do drgawek padaczkowych, których często powtarzające się ataki prowadzą do osłabienia i całkowitego wyczerpania, a w końcu do utraty przytomności i śmierci na skutek porażenia ośrodka oddechowego.
Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia: podać choremu płyny w celu ułatwienia mu wymiotowania; trzymać go w cieple i jak najszybciej przewieźć go do najbliższego szpitala lub lekarza.
Leczenie: płukanie żołądka z węglem i środkiem przeczyszczającym, przeciw drgawkom benzodiazepina lub barbiturany. Intubacja, tlen; w razie zagrożenia porażeniem ośrodka oddechowego sztuczne oddychanie po podaniu kurary w celu uzyskania zwiotczenia mięśni. Zapewnienie dopływu ciepła. Rokowanie poważne.
Szalej jadowity