Archiwa tagu: bez

Bez koralowy

Dodaj komentarz

Inna nazwa: dziki bez koralowy

Bez koralowy to gatunek rośliny z rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae), dawniej także w bzowatych (Sambucaceae) lub przewiertniowatych (Caprifoliaceae). Jest szeroko rozprzestrzeniony w Azji, Europie i Ameryce Północnej. Na południu Polski jest rośliną pospolitą, w pozostałych częściach kraju występuje rzadziej.

Roślina trująca: cała roślina jest trująca, również owoce są trujące dla ludzi, zjadane są jednak przez niektóre ptaki. U ludzi zatrucie objawia się bólem głowy, wymiotami, biegunką.

Rośnie w lasach i zaroślach. Szczególnie często występuje w niższych położeniach górskich. Lubi gleby bogate w azot (roślina azotolubna). Jest również gatunkiem synantropijnym. Kwitnie od kwietnia do maja. Kwiaty wydzielają przyjemną woń, są samopylne, lub zapylane przez owady. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Sambuco-Salicion i Ass. Sambucetum racemosae.

Pokrój

Małe drzewo lub krzew o wysokości do 5 metrów.

Kwiaty

Kwiatostany kuliste w postaci wydłużonych wiech. Kwiaty drobne (średnicy 4 mm), najpierw zielonawe, później żółtawobiałe, przedsłupne lub równoczesne.

Łodyga

Korapnia ciemnobrunatna, młodszych pędów jasnobrunatna. Wewnątrz pędów gąbczasty rdzeń o brunatnym kolorze.

Liście

Ulistnienie naprzeciwległe. Liście bez przylistków, krótkoogonkowe, 5-7 listkowe, listki jajowatoeliptyczne i grubopiłkowane. Rozwijają się równocześnie z kwiatami.

Owoc

Kuliste, koralowoczerwonepestkowce, soczyste, niejadalne.

Zastosowanie

Roślina ozdobna

Jest to roślina uprawiana ze względu na swoje piękne kwiatostany i jaskrawoczerwone owoce. Łatwo można ją rozmnażać przez sadzonki pędowe wykonane z bocznych pędów o długości ok. 30 cm w miesiącach sierpień ? wrzesień. Ukorzeniają się one w wilgotnej ziemi lub w wodzie.
Bez koralowy

Bez koralowy

Bez hebd

Dodaj komentarz

Inna nazwa: dziki bez hebd

Bez hebd to gatunek rośliny wieloletniej z rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae), dawniej także w bzowatych (Sambucaceae) lub przewiertniowatych (Caprifoliaceae). Rośnie dziko w Europie, Azji Zachodniej, w Turkmenistanie, na Kaukazie i w Afryce Północnej. W Polsce jest dość pospolity na południu. Archeofit i kenofit.

Rośnie w cienistych lasach, zaroślach, zrębach i na przydrożach. Na polach uprawnych sąsiadujących z zaroślami jest chwastem. Kwitnie od czerwca do sierpnia, kwiaty zapylane są przez owady. W zbiorowiskach roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass.Sambucetum ebuli.

Bez hebd to roślina trująca: Cała roślina jest trująca, również owoce są trujące dla ludzi, zjadane są jednak przez niektóre ptaki. U ludzi zatrucie objawia się bólem głowy, wymiotami, biegunką, a nawet utratą przytomności.

Pokrój

Roślina wieloletnia o pokroju krzewu, osiągająca wysokość do 2 m. Roślina wydziela nieprzyjemny zapach.

Kwiaty

Drobne, białe, lub różowawe kwiaty zebrane są w baldachogrona na szczycie pędów. Kwiaty są zrosłopłatkowe z 5 pręcikami, których pylniki w odróżnieniu od pozostałych gatunków bzu są czerwone.

Łodyga

W odróżnieniu od dwóch pozostałych gatunków bzów rosnących w Polsce, ma niezdrewniałe pędy. Wykształca liczne podziemne rozłogi. Łodygi nadziemne są grube, rozgałęzione i bruzdowane.

Liście

Ulistnienie naprzeciwległe, nieparzysto-pierzaste, składające się z 5 ? 9 podługowatolancetowatych listków o zaostrzonych końcach i ostro ząbkowanych brzegach.

Owoc

Elipsoidalny, lśniąco-czarny pestkowiec.

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: korzeń (Radix ebuli). Zawiera on saponiny trójterpenowe, substancje o gorzkim smaku, glikozyd cyjanowodorowy, olejki eteryczne.

Zbiór i suszenie: korzeń wykopuje się jesienią lub bardzo wczesną wiosną, kroi na cieńsze kawałki i suszy w suszarni.

Działanie: napotne, moczopędne, przeczyszczające, podobne do dzikiego bzu czarnego.

Przecier z surowych owoców hebdu działa silnie przeciwgrzybiczo, ale tylko zewnętrznie przy grzybicy paznokci. Dla osiągnięcia efektu stosować należy przez kilka dni.

Bez hebd

Bez hebd

Bez czarny

Dodaj komentarz

Inne nazwy: bez lekarski, bez pospolity, bez apteczny, bez biały, bzowina, holunder, hyćka, hyczka.

Bez czarny to gatunek krzewu z rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae), dawniej także w bzowatych (Sambucaceae) lub przewiertniowatych (Caprifoliaceae).

Rodzimy obszar jego występowania to Europa, Afryka Północna, Kaukaz i Azja Mniejsza. Jako gatunek zawleczony lub uciekinier z upraw rozprzestrzenił się także na Azorach, w Australii, Nowej Zelandii i w Azji. W Polsce spotykany na całym obszarze kraju do wysokości 1100 m n.p.m.

Porasta nieużytki i zręby leśne. Preferuje miejsce nasłonecznione i wilgotne, np. na ruinach zabudowań. Kwitnie od maja do czerwca. Owoce dojrzewają w lipcu i sierpniu. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Sambuco-Salicion, Ass. Sambucetum nigrae.

Przetwory z owoców bzu czarnego

We wszystkich częściach świeżej rośliny występuje glikozyd sambunigryna, posiadający właściwości toksyczne, powodujący uczucie mdłości i wymioty. Glikozyd ten rozkłada się podczas suszenia i gotowania, więc spożywanie przetworzonego surowca jest bezpieczne. Analogicznie przetwory na alkoholu np. z owoców są niebezpieczne dla zdrowia.

Syrop z owoców bzu czarnego uzyskuje się w wyniku gotowania owoców z cukrem i wodą. Podaje się jako środek witaminizujący i wzmacniający w dni możliwej choroby, jako środek lekko napotny przy przeziębieniach po 2 łyżki na szklankę dwa razy dziennie. Można również stosować jako środek uśmierzający ból lub migrenę. Działa też jako środek moczopędny. Podawany także na zapalenie migdałów i grypę.

Nalewkę z owoców bzu czarnego zażywa się po 40-50 kropli na szklankę herbaty, trzy razy dziennie jako środek w chorobach przeziębieniowych (napotny i wzmacniający).

 

Pokrój

Zazwyczaj wysoki krzew, rzadko o pokroju drzewiastym do wysokości 3 ? 10 m.

Kwiaty

Białe lub kremowe o średnicy około 5 mm, o mdłym zapachu, zebrane w podbaldach, pięciołatkowe i z tyloma pręcikami oraz jednym słupkiem.

Pędy

Młoda kora jest zielonawoszarawa. Z wiekiem staje się szara i spękana. Cechą charakterystyczną jest to, że gałązki w środku są wypełnione białym, lekkim rdzeniem.

Liście

Liście są nieparzysto-pierzastozłożone, o długości do 30 cm, złożone z 5-7 naprzeciwległych, eliptycznych listków, z wierzchu ciemnozielone, od spodu jasne, ostro piłkowane. Po roztarciu nieprzyjemnie pachnące.

Owoce

Czarne, mięsiste pestkowce, kuliste, niewielkie, lśniące i soczyste o średnicy 6 do 15 mm. Początkowo zielone, potem czerwieniejące, aby w końcowej fazie nabrać czarnofioletowego koloru.

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: kwiaty (Flos sambuci) i dojrzałe (czarne) owoce (Fructus sambuci), rzadko liście i kora. Wszystkie części rośliny zawierają toksyczny składnik zwany sambunigryną. Składnik ten po spożyciu jest rozkładany do cyjanowodoru, co powoduje poczucie słabości, niekiedy wymioty. Jednak podczas przetwarzania (suszenie, gotowanie itp.) sambunigryna ulega rozkładowi, co pozwala na stosowanie.
Zawiera: kwiaty dzikiego bzu zawierają olejki eteryczne, śluzy, związki wapnia, potasu, sodu, glinu i żelaza, glikozydy cyjanogenne, saponiny triterpenowe, flawonoidy (rutyna, kwercetyna, estragalina), garbniki. Owoce zawierają witaminy (A, B1, B2, C i J), antocyjany, olejki eteryczne, garbniki, glikozydy cyjanogenne (sambunigryna), pektyny, kwasy organiczne (octowy, jabłkowy, walerianowy, winowy i benzoesowy).
Zbiór i suszenie: kwiaty zbiera się w dzień słoneczny, gdy rozkwitną, lecz nie przekwitają. Należy unikać zbierania surowca przegniłego lub wyschniętego (zbrązowiałe), gdyż powoduje on gnicie pozostałego surowca przy suszeniu. Kwiaty ścina się całymi baldachami, a następnie w domu odłuskuje od szypułek po wysuszeniu lub przed (lepiej przed). Najlepiej suszyć w miejscu suchym, cienką warstwą, temperatura nie większa niż 35 stopni Celsjusza. Dobry surowiec nie może się zaparzyć i ma kolor białawo-żółty (brązowy należy odrzucać już podczas suszenia). Owoce najlepiej zbierać po deszczowym dniu, ale w słoneczny dzień, kiedy są w większości w pełni dojrzałe (mają kolor czarnofioletowy). Odrzuca się zielone i niedojrzałe, gdyż zawierają duże ilości sambunigryny.
Działanie: kwiaty działają moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo, wzmacniająco na naczynia krwionośne (zmniejsza kruchość naczyń włosowatych). Zewnętrznie ma zastosowanie do przemywań w stanach zapalnych oczu i gardła. Owoce działają łagodnie przeczyszczająco, moczopędnie, napotnie, przeciwbólowo, odtruwająco. W medycynie ludowej stosowany jako środek przeciw przeziębieniom, np. w postaci soku z owoców lub nalewki.

Bez czarny

Bez czarny