Barwinek pospolity jest gatunkiem rośliny należącym do rodziny toinowatych (Apocynaceae). Rośnie dziko w zachodniej, wschodniej, południowej i środkowej Europie, brak go w Skandynawii. Jest jedynym gatunkiem barwinka występującym w Polsce w stanie dzikim. W rozproszonych stanowiskach występuje niemal na całym niżu. W górach rzadko spotykany.

Roślina wieloletnia, chamefit. Kwitnie od marca do maja. Kwiaty owadopylne, zapylane przez pszczoły i motyle. Nasiona rozsiewane głównie przez mrówki (myrmekochoria). Rozmnaża się głównie wegetatywnie. Rośnie w lasach liściastych. Doskonale znosi zacienienie. Przeważnie występuje na żyznych, zasobnych w wapń i kwaśnych glebach, o odczynie pH 4,9-6,5). Często tworzy zwarte łany. Najwyższe zanotowane jego stanowiska znajdują się w Bieszczadach, gdzie sięga do wysokości 1100 m n.p.m.

Cała roślina jest lekko trująca. Zawiera wininę, pubescynę i minorynę. Objawami zatrucia są: zmnieszenie ciśnienia krwi, zburzenia w pracy serca i w oddychaniu.

Liczba chromosomów 2n = 48.

Roślina objęta w Polsce częściową ochroną gatunkową. Zagrożona ze względu na swoje walory dekoracyjne. Barwinek pospolity często jest wykopywany ze stanowisk naturalnych do uprawy jako roślina ozdobna.

Pokrój

Drobna, zimozielona krzewinka osiągająca wysokość do 20 cm.

Łodyga

Łodygi zdrewniałe dołem, pokładające się i zakorzeniające. Osiągają długość do 1 m. Łodygi kwiatowe wyprostowane, wzniesione.

Kwiaty

Niebieskie lub jasnofioletowe, obupłciowe, o średnicy około 2,5 cm, wyrastające pojedynczo w pachwinach liści. Kielich kwiatowypięciodzielny, znacznie krótszy od korony. Korona o rurce lejkowatej i płasko rozpostartych płatkach. Pięć pręcików przyrośniętych do rurki korony, słupek na szczycie zgrubiały, przy nasadzie zalążni dwa żółte miodniki.

Liście

Naprzeciwległe. Liście skórzaste, całobrzegie, eliptyczne, ciemnozielone i błyszczące, do 5 cm długości, krótkoogonkowe.

Owoce

Dwa cylindryczne mieszki.

W uprawie znajduje się szereg kultywarów:

• Argenteovariegata – o białopstrych liściach, wolniej rosnąca;
• Bowes Variety – o większych kwiatach, bujniej rosnąca, ale bardziej zwarta ze względu na krótsze rozłogi;
• Alba – o białych kwiatach;
• Aureovariegata – żółtopstra;
• Rosea – o różowych kwiatach i wolniejszym wzroście.

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: ziela barwinka ? Herba Vincae pervincae (Herba Vincae minoris, Herba Pervincae).

Skład: zawiera alkaloidy: winkaminę, izowinkamina, perwincynę; kwas ursolowy, gorycz (wincynę), leukoantocyjanidyny,flawonoidy (robininę).

Zbiór: od maja do sierpnia. Zebrany surowiec suszy się naturalnie, w miejscu przewiewnym i suchym.

Działanie: obniża ciśnienie krwi (hypotonicum), stosuje się go w przypadkach krwawień, stanów zapalnych błon śluzowych oraz w leczeniu egzem.

W krajach o cieplejszym klimacie jako surowiec dla przemysłu farmaceutycznego wykorzystuje się Vinca erecta, który ma więcej tych samych substancji aktywnych.

Roślina ozdobna

Barwinek pospolity jest często uprawiany. Używana jako roślina okrywowa na kobierce, obwódki, często sadzona na cmentarzach. Ma bardzo małe wymagania zarówno co do gleby jak i oświetlenia. Obok bluszczu i kopytnika najlepiej znosi zacienienie.