Ostróżeczka polna to gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych. Występuje w stanie dzikim w środkowej Europie. W Polsce pospolita na całym niżu. W polskiej florze jest archeofitem.

Roślina jednoroczna, czasami dwuletnia. Kwitnie od czerwca do września. Przedprątne kwiaty zapylane są przez błonkówki (głównie trzmiele). Siedlisko: brzegi dróg, wysypiska, suche ugory oraz w zbożach jako chwast segetalny. Roślina wapieniolubna i wskaźnikowa gleb ilastych. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu Centaureatlia cyanii i Ass. Consolido-Brometum.

Roślina słabo trująca: całe ziele, nasiona oraz kwiaty zawierają alkaloidy mogące powodować podrażnienia skóry.

Obecnie roślina silnie przetrzebiona przez herbicydy stosowane do ochrony upraw rolnych przed chwastami. Mniej szkodzi jej koszenie; po skoszeniu wypuszcza boczne pędy, które kwitną i owocują. Aby uchronić ją przed całkowitym wyginięciem tworzone są specjalne ogródki chwastów.

Łodyga

Wzniesiona i rozgałęziająca się o wysokości do 70 cm.

Kwiaty

Grzbieciste, niebieskie lub różowoniebieskie kwiaty w luźnych gronach. 5-działkowy kielich o jajowatych działkach, górna z nich zakończona jest ostrogą skierowaną ku tyłowi, lekko zagiętą do przodu. Korona składa się z dwóch zrośniętych płatków,z tyłu zakończonych ostrogą schowaną pod ostrogą kielicha. Przysadki kwiatowe dużo krótsze od szypułek.

Liście

Potrójnie trójsieczne, podzielone na równowąskie łatki.

Owoc

Spłaszczony mieszek o długości ok. 1 cm, zawierający ciemnobrunatne nasiona o długości ok. 2 mm.

Korzeń

Wrasta w ziemię do głębokości 50 cm, dzięki czemu roślina może przetrzymać długie okresy suszy.

Zastosowanie

Kwiatów używano dawniej do barwienia sukna na zielono, a po zmieszaniu z ałunem na niebiesko.

Roślina lecznicza

Ziele (Herba Consolidae) zawiera alkaloidy i saponiny. W weterynarii oraz w medycynie ludowej stosowano je do zwalczania pasożytów zewnętrznych. Wyciąg z ziela znajduje się w stosowanym obecnie preparacie delacet przeciw wszom.