Biedrzeniec anyż

Inne nazwy: anyżek, anyż.

Jest to gatunek jednorocznej rośliny z rodziny selerowatych. Prawdopodobnie pochodzi z wschodnich obszarów basenu Morza Śródziemnego. Prawdopodobnym jego przodkiem rośliny uprawnej jestbiedrzeniec kretycki (Pimpinella cretica Poir) pochodzący z wyżyn Iranu. Obecnie biedrzeniec anyż występuje wyłącznie w uprawie. W Polsce jest uprawiany (rzadko) i czasami przejściowo dziczejący (efemerofit).

Nasiona w kwietniu wysiewa się do gruntu, owoce zbiera się w końcu sierpnia. Osypują się. Nierównomierne dojrzewanie. Zbieramy, gdy owoce głównych baldachów są twarde, szarobrunatne. Plon 1t/ha.

Kwiaty

Białe, płatki owłosione, odpadające, zebrane w płaskie baldachy, złożone z 5-10 szypułek; baldaszki 4-9-kwiatowe. Kwitnie czerwiec ? lipiec. Obcopylne, miododajne.

Łodyga

Do 50 cm wysokości. Dęta (pusta w środku, w międzywęźlach), okrągła, płytko bruzdkowana. Rozgałęziona na 2/3 wysokości.

Liście

Zmienne w zależności od umiejscowienia. Najniższe długoogonkowe, okrągławe, ząbkowane; środkowe również długoogonkowe, ale 3-5 sieczne, ząbkowane; górne liście siedzące, 2-3-krotnie pierzastosieczne lub niepodzielone.

Owoc

Rozłupnia do 5 mm dł. o gruszkowatym kształcie, rozpadająca się na dwie rozłupki o zielonkawoszarym kolorze i szorstkiej fakturze.

Korzeń

Cienki, palowy.

Zastosowanie

Olejek anyżowy jest środkiem smakowym i aromatycznym wykorzystywanym w przemyśle spożywczym, perfumeryjnym i farmaceutycznym oraz spirytusowym (anyżówka). Działa zewnętrznie odkażająco na skórę, toksycznie na pasożyty, odstraszająco na owady; wewnętrznie wykrztuśnie i rozkurczająco ? do inhalacji, w pediatrii jako środek wiatropędny.

Wytłoki anyżowe oraz słoma stanowią cenny dodatek paszowy dla bydła zwiększający jego laktację.

Roślina lecznicza

Najstarsze wzmianki o anyżu pochodzą z egipskiego papirusu Ebersa (1500 r. p.n.e.). W Polsce uprawiany jest od średniowiecza, kiedy to został sprowadzony przez benedyktynów.

Surowiec zielarski: Owoce anyżu (Fructus Anisi) zawierające olejek eteryczny 1,5-3% zawierający 28% tłuszczu, a także białka i cukry. Wytwarza się z niego olejek anyżowy(Oleum Anisi), którego głównym składnikiem (90%) jest anetol i syrop anyżowy(anyżkowy, Sirupus Anisi).

Działanie: Owoce działają wykrztuśnie (składnik syropów), rozkurczowo, moczo- i wiatropędnie, także pobudzają laktację. Działają także w niewielkim stopniu przeciwbakteryjne.