Rozmaryn lekarski jest gatunkiem krzewu, należącym do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.). Występuje w stanie dzikim w rejonie Morza Śródziemnego: Azory, Madera, Wyspy Kanaryjskie, Algieria, Maroko, Tunezja, Cypr, Turcja, dawna Jugosławia, Grecja, Włochy, Francja, Portugalia, Hiszpania. Jest uprawiany w wielu krajach świata.
Na świecie hoduje się mnóstwo odmian, m.in. płożących się, karłowatych, różnie ulistnionych czy różnie ubarwionych. Między innymi:
- Huntigton Carpet – krzew o szerokim pokroju i niebieskich kwiatach;
- Majorka Pink – o wzniesionym pokroju i różowych kwiatach;
- Benenden Blue – o jaskrawoniebieskich kwiatach;
- Lockwood de Forest – szerokorozłozysty krzew o ciemnoniebieskich kwiatach;
- Prostatus – odmiana płożaca się, szczególnie nadająca się do obsadzania murków i do doniczek.
Pokrój
Aromatyczny, wiecznie zielony krzew o wysokości do 2 m.
Łodyga
Czterokancista, drewniejąca w drugim roku.
Kwiaty
Niebieskie lub różowe z odcieniami, o dwuwargowym, dzwonkowatym. 5-ząbkowym kielichu. Korona owłosiona z 2-łatkową wargą górną i 3-łatkową dolną; środkowa warga dolnej wargi jest odgięta i mocno wklęsła. W środku 2 pręciki i 1 słupek. Roślina miododajna, owadopylna.
Liście
Równowąskolancetowate, skórzaste, brzegiem podwinięte, na wierzchu ciemnozielone, spodem kutnerowate.
Owoc
Rozłupnia.
Zastosowanie
Z liści otrzymuje się antyseptyczny środek do mycia przyborów w łazience, a dodane do kąpieli pobudzają krążenie krwi.
Sztuka kulinarna
Rozmaryn lekarski jest rośliną przyprawowa, używaną przede wszystkim w kuchni hiszpańskiej, bałkańskiej, meksykańskiej do mięs, wędlin i sosów. Kwiaty dodaje się do sałatek, a kandyzowanymi ozdabia się potrawy. Łodyga może być używana jako szpikulec do szaszłyków ? nadaje im niepowtarzalny zapach i smak.
Roślina ozdobna
W Polsce jest uprawiany w doniczkach jako roślina pokojowa. Jest to „staroświecka” roślina uprawna ? jedna z najdawniej uprawianych u nas roślin doniczkowych. Latem można go przetrzymywać na werandach, balkonach, w ogródku.
Roślina lecznicza
Rozmaryn lekarski zawiera olejki ? cyneol, pinen, cymen, borneol.
Działanie: odkażające, pobudzające, wzmacnia pamięć.
Roślina uprawna
Uprawiano ją już w starożytnym Rzymie, Egipcie i Grecji. Obecnie do największych producentów należą Francja, Hiszpania, Włochy, Grecja i Meksyk.