Ostrokrzew kolczasty to gatunek krzewu z rodziny ostrokrzewowatych. Występuje w stanie dzikim w Europie i Afryce. Jest szeroko rozpowszechniony w Europie Zachodniej i w Ameryce Północnej jako uprawiana roślina ozdobna.

W liściach zawarte są garbniki i kwasy fenolowe, saponiny trójterpenowe, alkaloidy purynowe. Nowe badania nie potwierdziły obecności związków cyjanogennych w liściach. Ostrożnie należy stosować owoce ostrokrzewu kolczastego, bo te mogą spowodować wymioty i biegunkę.

Gatunek cienioznośny, wymaga lekkich, świeżych gleb i dużej wilgotności powietrza. Rośnie jako roślina podszytowa różnych drzewostanów liściastych.

Ostrokrzew był przedmiotem kultu w wielu religiach i w mitologii. Był świętym drzewem Saturna i Marsa, związanym z żywiołem ognia, był poświęcony celtyckiemu bogu światła oraz bogini obfitości, którą nazywano Habondia.

Według przesądów ludowych ostrokrzew jest drzewem zapewniającym ochronę, często wykorzystywanym jako zaklęcie przeciw piorunom, sadzi się je przy domu w charakterze strażnika. Uważa się, że zabezpiecza przed trucizną, złymi duchami i złymi czarownikami, jak również odpędza niebezpieczne dzikie zwierzęta.

Jest jednym z dziewięciu świętych drzew używanych do palenia rytualnych ognisk celtyckich. Opis ostrokrzewu znaleziono w irlandzkim kodeksie Crith Gablach pochodzącym z VII wieku.

Pokrój

Osiąga wysokość do 25 m, przyjmuje formę krzewiastą lub małego drzewa.

Kwiaty

Gatunek dwupienny. Kwitnie od maja do czerwca.

Liście

Jajowate, eliptyczne, długość do 12 cm, ciemnozielone, skórzaste, z wierzchu błyszczące, kolczaste na brzegach.

Owoce

Kuliste lub elipsoidalne, krwistoczerwone, nieduże, trujące. Dojrzałe owoce utrzymują się na gałązkach w ciągu zimy.

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: liście, kora i owoce w formie świeżej jak i suszonej. Liście zawierają garbniki oraz gorzki glikozyd ilicynę.

Zbiór i suszenie: zbiera się go w maju i czerwcu, w południe podczas suchej pogody.

Działanie: napar z ostrokrzewu stosuje się w leczeniu kataru, zapalenia opłucnej, ospy wietrznej, stanów gorączkowych i reumatyzmu. Działa rozszerzająco na tętnice i lekko moczopędnie. Jagody działają wymiotnie i przeczyszczająco jednocześnie. Suszonych i sproszkowanych jagód używa się do hamowania zewnętrznych krwawień. Wilgotne okłady z kory i liści stosuje się w przypadku złamań kości i wywichnięć stawów.

Roślina ozdobna

Ostrokrzew kolczasty jest uprawiany w Polsce. Jednak nasze zimy są dla niego zbyt surowe i często obmarza lub całkowicie przemarza podczas surowych zim. Jest wykorzystywany do dekoracji mieszkań w okresie Bożego Narodzenia.

Drewno

Delikatne i białe drewno używane było w dawnych czasach do inkrustacji i skomplikowanych prac rzeźbiarskich. Równa i gładka faktura pozwalała rzeźbić najdrobniejsze nawet ornamenty. Z drewna tego robiono też często laski i bicze. Ostrokrzew uważany do dziś za drzewo męskie, dostarczał Celtom drewna do wyrobu włóczni.

Pasza

Liście ostrokrzewu stanowią pokarm zimowy jeleni, a młode gałązki suszono dawniej na paszę dla bydła domowego. Patyczki z ostrokrzewu umieszczane w klatkach królików działały wzmacniająco i dodawały im apetytu.