Kokornak powojnikowy

Inna nazwa: kokornak powojnikowaty

Kokornak powojnikowy to gatunek z rodziny kokornakowatych. Zasięg naturalny obejmuje Europę środkową i południową oraz rejon Kaukazu i Azji Mniejszej. Poza tym szeroko rozpowszechniony i zdziczały z dawnych upraw. W polskiej florze gatunek ma status archeofita. Występuje w dolinach Odry i Wisły oraz w ich sąsiedztwie, poza tym w rozproszeniu.

Kokornak to roślina trująca. Cała roślina (ziele i kłącze) zawiera olejek eteryczny składający się m.in. z pinenu, kadinenu i borneolu, alkaloid magnoflorynę, kwas arystolochiowy, saponiny trójpertynowe, flawonoidy. W nasionach znajduje się alkaloid arystolochina. Roślina ma nieprzyjemny smak i zapach (określany też jako wstrętny) dlatego zwykle nie jest spożywana przez zwierzęta roślinożerne. Po spożyciu wywołuje zatrucia, które u koni objawiały się obniżeniem temperatury, zaburzeniami równowagi i krążenia oraz depresją. Sporadyczne zatrucia notowane są po spożyciu ziela (zwłaszcza młodego) także w przypadku bydła i świń.

Bylina. Kwitnienie w miesiącach maj-lipiec. Rośnie w miejscach nasłonecznionych, w widnych zaroślach, na przydrożach i przypłociach, na brzegach rzek, pojawia się też jako chwast w ogrodach.

Liczba chromosomów 2n = 26.

Łodyga

Pojedyncza, wzniesiona i zwykle nieco wygięta lub wijąca się, naga i żółtozielona. Osiąga 30-60 (100) cm wysokości.

Kwiaty

Zebrane w pęki w kątach liści. Okwiat jasnożółty, grzbiecisty, rurkowaty, rozdęty u nasady, 1-wargowy, o długości 2 cm. Słupek pojedynczy z krótką szyjką. Poniżej 6-dzielnego znamienia znajduje 6 zrośniętych z sobą pręcików.

Liście

Naprzemianległe, jasnozielone i długoogonkowe. Okrągławe i jajowato-trójkątne z sercowatą nasadą, na szczycie tępe. Na brzegu blaszka liściowa drobnoząbkowana i dlatego szorstka.

Owoc

Zwisająca torebka, wewnątrz 6-komorowa.

Organy podziemne

Kłącze pełzające.

Zastosowanie

Roślina ozdobna

Obecnie rzadko uprawiana. Strefy mrozoodporności 5-9.

Roślina lecznicza

Surowcem zielarskim jest ziele Herba Aristolochiae clem i korzeń Radix Aristolochiae clem. Dawniej wykorzystywane były wewnętrznie przy leczeniu schorzeń układu naczyniowego, a zewnętrznie przy różnych chorobach skóry. W średniowieczu roślina ta wykorzystywana była przez położne przy problemach związanych z porodem.