Inne nazwy: bazylia wonna, bazyliszka polska, bazylek ogrodowy, balsam, bazylijka zwyczajna.

Bazylia pospolita jest gatunkiem rośliny jednorocznej z rodziny jasnotowatych. Pochodzi prawdopodobnie z tropikalnej strefy Afryki, ale obecnie nie rośnie dziko, występuje tylko w uprawie. Nazwa wywodzi się od greckiego ???????? (basileus), czyli król, gdyż wierzono, że tylko król może zerwać tę roślinę. W antycznym Rzymie nazwa tego zioła Basilescus odwoływała się do bazyliszka. Bazylia była wówczas traktowana jako talizman przeciwko tej bestii. Libijczycy spożywali ją dla ochrony przed wężami i skorpionami.

Bazylię można stosunkowo łatwo uprawiać w ogródku. Wystarczy odchwaszczać i nawozić, najlepiej kompostem, gdyż nie lubi świeżego obornika. Nasiona można wysiewać w maju wprost do gruntu, w rzędach co 30 cm. Gdy osiągną wysokość kilku centymetrów przerwać, zostawiając rośliny co 15-20 cm. Można też uprawiać w doniczce. Lubi stanowiska nasłonecznione, osłonięte od wiatru. Gleby żyzne, przepuszczalne, próchnicze. Należy podlewać z umiarem, w południe, w ciepłe dni dodatkowo spryskiwać wodą. Zdarzają się rzadko, ale może ją zaatakować mączniak lub mszyce. Należy wtedy roślinę zanurzyć w wodzie z mydłem, a następnie dokładnie opłukać.

Łodyga

O przekroju czworokątnym i czerwonawym zabarwieniu, wysokości 30 ? 60 cm, rozgałęziona.

Kwiaty

Kielich dwuwargowy, o krótkiej rurce. Koloru czerwonawego, różowego lub żółtobiałego. Kwiaty zebrane po 6 w nibyokółki, które wyrastają z kątów liściowych lub tworzą nibykłosy na szczycie pędu. Kwiaty obfitują w nektar. Kwitnie w lipcu i w sierpniu.

Liście

Ulistnienie nakrzyżległe. Liście jasnozielone, błyszczące, o długości do 5 cm. Jajowate lub romboidalne, o brzegu karbowanym, rzadziej ząbkowanym. Na spodniej stronie znajdują się gruczoły wytwarzające olejek eteryczny.

Owoce

Mała (do 15 mm), owalna, brązowa niełupka.

Korzeń

System korzeniowy palowy, niezbyt głęboki, w wyniku pikowania silnie rozgałęziony (korzenie boczne)

Zastosowanie

Roślina przyprawowa

Bazylia pospolita ma miły, korzenny, słodkawy i pikantny smak i zapach. Jako przyprawy używa się świeżych lub suszonych liści lub całego ziela, które ścina się w czasie kwitnienia. Wówczas roślina odrasta i powtórnie kwitnie. Najlepiej dodawać ją do sałateki zup, duszonych warzyw oraz twarożku. Można również nacierać zielem mięsa przed dalszym przyrządzaniem. Niezastąpiony składnik prawie wszystkich włoskich dań, świetnie komponuje się z makaronem i pomidorami, główny składnik pesto.

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: ziele bazylii ? Herba Basilici (ulistnione, ścięte w czasie kwitnienia i ususzone pędy). Zawiera olejek eteryczny? olejek bazyliowy (0,5 ? 1,5%) ? ma bardzo silny, korzenno-kwiatowy zapach i lekko żółtawą barwę. Jego głównymi składnikami są: metylochawikol, cyneol i linalol, eugenol, cytral, limonen, terpinen. Ponadto zawiera garbniki (5%), saponiny, flawonoidy, substancje gorzkie, olej tłusty zawierający oksykwasy tłuszczowe (kwas trionowy), sole mineralne, witaminy.

Działanie: poprawia trawienie i ułatwia przyswajanie pokarmu ? działa przeciwskurczowo, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, działa słabo wiatropędnie przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Powszechnie uważa się, że działa przeciwdepresyjnie, poprawia nastrój i dodaje sił (działanie podobne do melisy). Stosuje się w łagodnych zaburzeniach trawiennych, wzdęciach, przy niedoborze soku żołądkowego.

Ponadto

• odstrasza owady;
• roślina miododajna;
• w przemyśle spożywczym wykorzystywana do wyrobu konserw;
• do dziś bazylię traktuje się jako roślinę ozdobną;
• olejek eteryczny używany jest w przemyśle perfumeryjnym do wyrobu perfum i mydła;
• w przemyśle spirytusowym stosowana do wyrobu likierów.