Lulecznica kraińska to gatunek rośliny należący do rodziny psiankowatych. Pochodzi z Europy. W Polsce jest gatunkiem rzadkim.

Występuje w Karpatach Wschodnich. W Karpatach Zachodnich występuje m. in. w Beskidzie Niskim i Górach Czerchowskich, a zachodnia granica jej zasięgu sięga po Pieniny. Bardzo rzadko spotykana jest czasami na niżu, we wschodnich rejonach Kotliny Sandomierskiej.

Siedlisko: cieniste lasy i zarośla, kamieniste zbocza, podnóża skał w lesie. W górach sięga do 1010 m n.p.m. Najczęściej rośnie w lesie bukowym, w olszynkach, i w jaworzynie górskiej. Występuje zazwyczaj w populacjach liczących do kilkudziesięciu osobników. Geofit.

Bylina. Kwitnie od kwietnia do maja.

Liczba chromosomów 2n= 48.

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Duża część jej stanowisk znajduje się na obszarach chronionych: w Bieszczadzkim iPienińskim Parku Narodowym. Jedno z najliczniejszych jej stanowisk w Pieninach na zboczach Ociemnego Wierchu liczy około 200 osobników. Według kategoryzacji Światowej Unii Ochrony Przyrody z 1994 roku lulecznica kraińska zaliczona została do kategorii LR (niskiego ryzyka).

Lulecznik kraiński to roślina bardzo silnie trująca. Cała roślina jest trująca, najsilniej korzenie. Zawiera alkaloidy tropanowe, głównie skopolaminę i atropinę. Już po 15 minutach od spożycia pojawiają się objawy zatrucia: zaczerwienienie twarzy, przyspieszenie pulsu serca, uczucie suchości w gardle, rozszerzenie źrenic, niepokój, halucynacje, przy większych dawkach napady szału i śmierć wskutek paraliżu układu oddechowego. Trucizna zawarta w roślinie może wniknąć do organizmu również przez skórę.

Łodyga

Naga, rozgałęziona, wzniesiona, mięsista, w górnej części widlasto rozgałęziająca się. Ma wysokość 30-60 cm. Pod ziemią roślina posiada grube kłącze.

Kwiaty

Wyrastają pojedynczo w nasadach liści na długich i zwisających szypułkach. Mają dzwonkowaty, 5-ząbkowy kielich, 2-3 razy krótszy od korony. Korona jest rurkowatodzwonkowa, ma długość 15-25 mm, z zewnątrz jest lśniąco-brunatna, w środku oliwkowozielona i matowa. Wewnątrz korny 5 pręcików z nitkami przyrośniętymi do nasady korony i 1 słupek z pałeczkowatym znamieniem. W Słoweniiwystępuje rzadka forma Scopolia carniolica f. hladnikiana, która charakteryzuje się koroną wewnątrz i zewnątrz zielonkawo nabiegłą.

Liście

Ulistnienie skrętoległe. Liście w nasadzie łodygi przekształcone w łuski, wyższe są duże, ciemnozielone, jajowate i całobrzegie. Mają długość do 18 cm, ich nasady stopniowo zwężają się w ogonek.

Owoc

Otwierająca się wieczkiem kulista torebka z żółtobrunatnymi nasionami o długości 3-4 mm.

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: korzeń

Zbiór i suszenie: korzenie wykopuje się w okresie kwitnienia rośliny, myje i suszy w temperaturze do 50 °C.

Działanie: przeciwwymiotne, przeciwpotne i rozszerzające źrenicę oka. Dawniej korzeń był stosowany w medycynie ludowej, obecnie w lecznictwie nie jest używany, jedynie pochodzące z niej wyciągi są składnikiem niektórych leków. Bezwzględnie nie należy samemu używać tej rośliny w celach leczniczych.

Lulecznica kraińska