Potocznie funkcjonują także nazwy: wołowe ziele, wołowy język, czerwieniec.

Farbownik lekarski to gatunek rośliny z rodziny ogórecznikowatych. Pochodzi ze strefy umiarkowanej Europy oraz Turcji. W Polsce na niżu i pogórzu występuje dość pospolicie, prawdopodobnie jest archeofitem.

Bylina, hemikryptofit. Siedlisko: rumowiska, słoneczne stoki i wzgórza, przydroża. W uprawach rolnych jest chwastem. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Onopordetalia i Ass. Onopordetum acanthii. Kwitnie od maja do października. Kwiaty równoczesne, owadopylne, zapylane głównie przez błonkówki. Roślina miododajna. Jest przejściowym gospodarzem grzyba wywołującego chorobę zwaną rdzą żyta.

Farbownik lekarski to roślina trująca.

 

Pokrój

W pierwszym roku z ziemi wyrasta jedynie rozeta liści odziomkowych. W latach następnych wyrasta łodyga z kwiatami.

Kwiaty

Na krótkich szypułkach. Kielich podzielony głębiej, niż do połowy, podczas owocowania ma kulistawodzwonkowaty kształt. Korona 5-krotna, zrosłopłatkowa, o średnicy 7-13 mm, przeważnie purpurowofioletowa, czasami czerwona, niebieska lub biała. Wewnątrz korony owłosione osklepki.

Łodyga

Wzniesiona, prosta, szorstko owłosiona. Osiąga wysokość 30-90 cm.

Liście

Równowąskolancetowate lub podługowate i podobnie, jak łodyga szorstko owłosione.

Owoce

Pofałdowane i brodawkowane rozłupki.

Zastosowanie

Farbownik lekarski to roślina miododajna.

Dawniej otrzymywano z niego czerwony barwnik alkaninę.

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: ziele, lub ziele z korzeniem. Zawiera m.in. alkaloidy (cynoglossyna, konsolidyna) alantoninę, cholinę,antocyjany, śluzy, kwas krzemowy, garbniki.

Zbiór i suszenie: ziele należy zbierać w okresie kwitnienia, korzeń wczesną wiosną lub jesienią. Suszyć w przewiewnym miejscu, w cieniu.

Działanie: roślina stosowana dawniej w medycynie ludowej, najczęściej w postaci naparu z ziela lub odwaru z ziela i korzenia. Napar ma działanie wykrztuśne, służył do leczenia kaszlu i schorzeń oskrzeli. Ze względu na znaczną zawartość alkaloidów stosowana rzadziej, z obawy przed przedawkowaniem.