Ciemiężyca biała
ulrich
22 kwietnia 2011
Byliny, Rośliny lecznicze, Rośliny trujące
biała, ciemierzyca biała, ciemierzyca biała występowanie, ciemiężyca, ciemiężyca biała, ciemiężyca biała kwiaty, ciemiężyca biała liście, ciemiężyca biała opis, ciemiężyca biała owoc, ciemiężyca biała wygląd, ciemiężyca biała zastosowanie, ciemiężyca biała zdjęcie, ciemiężyca biała łodyga
Inna nazwa: ciemierzyca biała
Ciemiężyca biała to gatunek rośliny z rodziny melantkowatych. Zasięg gatunku obejmuje Europę, Azję Mniejszą, Azję Centralną, Kaukaz oraz Syberię. W Polsce jest rzadko spotykana, większość stanowisk skupia się w Bieszczadach. Najdalej w zachodnim kierunku sięga po Smerek i Dziurkowiec. Poza Bieszczadami spotykana jest tylko na Lubelszczyźnie i tutaj w Woli Różanieckiej znajduje się jedno z jej najliczniejszych stanowisk.
Cała roślina jest silnie trująca. Zatrucie objawia się początkowo osłabieniem i zwolnieniem rytmu serca, a następnie porażeniem mięśni klatki piersiowej uniemożliwiającym oddychanie. Jest to roślina bardzo silnie trująca, już spożycie 1?2 g korzeni może być śmiertelne.
Liczba chromosomów 2n= 16.
Bylina, hemikryptofit. W pierwszych latach życia wytwarza tylko przyziemną rozetę liści. Kwitnie od czerwca do sierpnia, zapylana jest przez muchówki i motyle. Rośnie w wilgotnych lasach, źródliskach, na górskich łąkach. W Bieszczadach występuje na wysokości 560?1325 m n.p.m., najwyżej położone jej stanowisko znajduje się na Krzemieniu.
W Polsce roślina objęta ścisłą ochroną gatunkową. Zagrożona może być zmianą warunków siedliskowych (np. w wyniku osuszania terenów na których występuje), oraz zbieraniem ze stanowisk naturalnych w celach leczniczych.
Łodyga
Łodyga gruba, gęsto owłosiona, dorastająca do 1,5 m wysokości, tworzy się dopiero między 10 a 25 rokiem życia.
Kwiaty
Białawe do jasnożółtych, z zewnątrz zielonkawe, niezróżnicowane na kielich i koronę, o średnicy 10?15 mm, pachnące, zebrane w wiechowaty kwiatostan długości do 50 cm, o bocznych odgałęzieniach wydłużonych, luźnokwiatowych; w górnej części wiechykwiaty męskie ? pręcikowe, dolne obupłciowe.
Liście
Dolne szerokoeliptyczne, o szerokości do 100 mm, górne węższe, jajowatolancetowate, pod spodem krótko owłosione.
Owoc
Owłosiona torebka. Nasiona płaskie, oskrzydlone.
Zastosowanie
Roślina lecznicza
Surowiec zielarski (z uprawy): kłącze ciemiężycy z korzeniami ? Rhizoma Veratri cum radicibus. Zawiera silnie toksyczne alkaloidy sterolowe ? protoweratrynę, germerynę, germinę, rubijerwinę, izorubijerwinę (do 1,5%) oraz gorzki glikozyd ? weratramaryna, kwasy organiczne (weratrynowy i chelidonowy). Dawniej stosowana jako środek drażniący skórę i miejscowo znieczulający, obecnie stosowany tylko do produkcji leków gotowych i w weterynarii, jako środek żołądkowy. Wyciągi alkoholowe lub octowe były używane do zwalczania wszawicy.

Ciemiężyca biała